Jak ochronić ziemniaki przed alternariozą?

Zmiany klimatyczne i obserwowane globalne ocieplanie się klimatu stymulują rozwój chorób, które dotychczas nie występowały w dużym nasileniu, np. antraknozę ziemniaka. Wzrasta też znaczenie tych, które w wyniku zachodzących zmian znajdują korzystniejsze warunki do swojego rozwoju. Jedną z nich jest alternarioza ziemniaka.

Nazwą tą określany jest zespół chorób – sucha plamistość liści oraz brunatna plamistość liści, które ze względu na brak różnic morfologicznych w rozwoju choroby oraz termin wystąpienia są określane jedną nazwą – alternarioza ziemniaka. Sprawcą alternariozy są grzyby z rodzaju Alternaria: A. alternata (brunatna plamistość liści) i A. solani (sucha plamistość liści). Badania przeprowadzone przy użyciu metod molekularnych wykazały, że alternariozę ziemniaka mogą także wywoływać inne grzyby z rodzaju Alternaria – A. tomatophila, A. tenuissima, A. infectoria, A. grandis i A. protenta. Choroba występuje powszechnie we wszystkich rejonach uprawy ziemniaka, a w ostatnich latach nabrała znaczenia gospodarczego, tzn. straty, jakie wynikają z jej wystąpienia, przewyższają nakłady ponoszone na zwalczanie.

Co sprzyja rozwojowi?

Alternarioza ziemniaka jest chorobą, której sprzyjają ciepły i suchy klimat, krótkotrwałe, obfite opady, a także uprawa na glebach lekkich, gdzie grzyby znajdują korzystniejsze warunki, dzięki którym mogą przetrwać do kolejnego sezonu. Sprawcy zimują głównie w postaci grzybni na zainfekowanych resztkach roślin, a ciemne zabarwienie grzybni zwiększa ich odporność na lizę, czyli rozpuszczenie, i wydłuża czas przeżycia w glebie do kilku lat. Na chorobę dobrze oddziałuje także potencjał adaptacyjny sprawców i łatwość do rozprzestrzeniania się zarodników przez wiatr. Na nasilenie choroby mają też wszystkie czynniki wywołujące stres roślin, np. naturalne starzenie się,
infekcje innymi patogenami czy niedobór składników pokarmowych. Wrażliwość na alternariozę zwiększa także porażenie roślin ziemniaka niektórymi wirusami, np. PVS, PLRV oraz najgroźniejszym PVY. Rozwojowi choroby sprzyja też tzw. fizjologiczne osłabienie roślin, związane ze zmianą, jaka zachodzi w rozwoju roślin ziemniaka. Przestają one rozbudowywać część nadziemną, a wszystkie asymilaty przekierowują na rozwój bulw. Długoletnie badania prowadzone w IHAR – PIB w Boninie wykazały, że choroba pojawia się najczęściej w okresie zawiązywania pąków kwiatowych i kwitnienia ziemniaka. Jest to także związane z zawiązywaniem się bulw pod krzakiem i ich dalszym rozwojem.

dr inż. Jerzy Osowski

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Radzików,

Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Bonin

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”