Jak efektywnie wykorzystać azot?

Sytuacja ekonomiczna na rynku nawozów azotowych spowodowana drastycznym wzrostem cen zmusza producentów rolnych do poszukiwania rozwiązań pozwalających z jednej strony na redukcję, a z drugiej na zwiększenie efektywności nawożenia azotem.

W wielu badaniach wykazano, że rośliny wykorzystują zaledwie 50-60% azotu zastosowanego w postaci nawozów mineralnych. Reszta ulega różnego rodzaju stratom. Oczywiście zawsze należy się starać racjonalnie gospodarować nawozami, ale obecny rok wymusza specjalne podejście do tego tematu ze względu na wysokie ceny nawozów. Dlatego warto zwrócić uwagę na czynniki zwiększające efektywność nawożenia azotem.

Wyjątkowość azotu w przyrodzie

Azot jest pierwiastkiem pod wieloma względami wyjątkowym. Po pierwsze rośliny wykazują duże albo bardzo duże zapotrzebowanie na niego,  zazwyczaj większe niż na inne składniki, a w glebie występuje w ilościach prawie nigdy niepokrywających ich potrzeb pokarmowych. Po drugie azot jest powszechnie występującym pierwiastkiem w przyrodzie. W powietrzu jest go aż 78%, ale ta forma nie jest dostępna dla roślin. Po trzecie azot może być pobierany w formie różnych związków, przy czym dominujące są dwa jony: azotanowy (NO3–) i amonowy (NH4+). Po czwarte rośliny mogą pobierać całe cząsteczki mocznika lub aminokwasów, ale w całkowitym bilansie azotu ma to niewielkie znaczenie z powodów ilościowych. Na tle innych składników azot może być z gleb tracony wskutek wymywania (forma azotanowa) lub ulatniania w formie gazowej (amoniak). Po piąte azot może być wiązany w drodze sorpcji biologicznej. Żaden inny składnik pokarmowy nie wykazuje takiej różnorodności form i właściwości.

Podstawą jest analiza gleby

Każde nawożenie mineralne powinno bazować na wcześniejszej analizie gleby. Niestety praktyka produkcyjna jest inna i zbyt mała liczba producentów wykonuje analizy gleb pod kątem zawartości składników, w tym azotu. Prawdopodobnie ubocznym, ale korzystnym efektem obecnej sytuacji na rynku nawozów będzie zwiększenie ilości wykonywanych analiz. Trzeba mieć świadomość, że w każdej glebie występują pewne (mniejsze lub większe) ilości składników pokarmowych. Celem nawożenia jest uzupełnienie ewentualnych niedoborów, aby zapewnić optymalne odżywienie roślin.

tekst i fot. dr inż. Piotr Chohura

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”