Kisić zielonki z rozwagą

Dotrzymanie jak najkrótszego czasu więdnięcia skoszonej zielonki jest nieodzownym warunkiem prawidłowego procesu kiszenia oraz ograniczenia strat wartości pokarmowej zakiszanego surowca. Każda dodatkowa doba skoszonej runi i niezebranych pokosów powoduje utratę węglowodanów i obniża jej strawność.

Należy tak zorganizować prace związane z produkcją kiszonki, czyli zbiór, transport, ubijanie i okrywanie, aby zamknąć je w ciągu 3 dni.

Sucha masa najlepiej 35%

Przy kiszeniu bardzo ważna jest wilgotność zakiszanego surowca. Ze względu na zawartość suchej masy kiszonki mogą być produkowane z:

•  roślin świeżych do 20% s.m. (suchej masy);
•  roślin podsuszonych 20-40% s.m.;
•  zwiędniętej zielonki o niskiej wilgotności (40-60% s.m.), określanej jako sianokiszonki.

Aby przyspieszyć więdnięcie zielonki, należy po skoszeniu użyć jak najszybciej przetrząsacza pokosów. Kosiarka z kondycjonerem też zwiększa wskaźnik więdnięcia roślin, choć w porównaniu z działaniem przetrząsacza jest on mniejszy. Zbyt wilgotny surowiec zakisza się źle i następują duże straty składników pokarmowych z wyciekającym sokiem kiszonkowym, który nie jest obojętny dla środowiska. Ponadto w wilgotnym surowcu powstają większe ilości kwasu octowego, którego ostry, intensywny zapach sprawia, że taka kiszonka nie jest chętnie pobierana przez zwierzęta. Zdolność do kiszenia, zwłaszcza mieszanek trawiasto-bobowatych, można uzyskać przez podsuszenie zielonki na pokosach, celem zwiększenia zawartości suchej masy do 30-35%. Tak przygotowany surowiec albo zwija się w bele, albo ubija w silosach lub pryzmach. Zielonka przeznaczona do zakiszania nie powinna być też zbyt sucha. Zbyt mocne wysuszenie skoszonej runi powoduje trudności w ugnieceniu i zapewnieniu warunków beztlenowych. Bakterie kwasu mlekowego nie mają wtedy odpowiednich warunków do rozwoju. Pojawiają się natomiast inne szkodliwe szczepy bakterii, a także aktywizują z zarodników grzyby, w tym pleśnie, wytwarzające bardzo szkodliwe mykotoksyny. Należy pamiętać, że w ciągu jednego dnia, przy słonecznej pogodzie, skoszone zielonki tracą ok. 12% suchej masy. Toteż przy takiej pogodzie najlepiej rano kosić ruń, a w ciągu dnia dwa razy przewrócić pokos i po południu już można zbierać.
Ponadto jeśli utrzymują się słabe warunki do więdnięcia zielonki (chłodna pogoda, utrzymująca się duża wilgotność powietrza), zakiszany surowiec jest gorszej jakości ze względu na obniżoną zawartość suchej masy.

Poprawiają kiszenie

Dodatki kiszonkarskie ułatwiające i polepszające proces kiszenia zielonek powinny być dostosowane do składu botanicznego runi i dynamiki rozwoju roślin. Im udział roślin bobowatych w skoszonej masie jest większy, tym trudniej taki materiał zakisić. Z kolei w przypadku traw decydujące znaczenie odgrywa faza dojrzałości roślin, w jakiej zbiera się plon zielonki. Z tego wynika zawartość i jakość włókna surowego. Ponadto im starsza zielonka, tym stanowi gorszy surowiec do kiszenia, ponieważ zmniejsza się w nim ilość cukrów prostych, które są pożywką dla bakterii kwasu mlekowego (BKM). Jako bardzo dobry materiał kiszonkarski uznaje się zielonki zawierające poniżej 23% włókna w suchej masie, średnim – 25%, natomiast złym – powyżej 28%.

tekst i fot. prof. dr hab. Piotr Julian Domański

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 07/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”