Rola mikroskładników w nawożeniu rzepaku

Rzepak prawidłowo odżywiony jesienią, zwłaszcza borem i manganem, wykształca mocny korzeń i silną rozetę. Głęboki system korzeniowy, zwarta rozeta, nisko osadzony pąk wierzchołkowy oraz gruba szyjka korzeniowa są podstawą jego wysokiej zimotrwałości.

Mikroelementy są składnikami lub aktywatorami wielu enzymów niezbędnych do prawidłowego działania kluczowych procesów biochemicznych, jak np. fotosynteza, oddychanie, przemiany azotu, synteza białka i tłuszczu. Stymulują wzrost i rozwój roślin, zwiększają zdrowotność łanu, wpływają na plon i jakość nasion.

Spośród mikroelementów największy wpływ na zimotrwałość rzepaku ma odżywienie borem i manganem, ale pozostałych też nie należy bagatelizować. Ich niedobór pogarsza efektywność działania azotu oraz ogranicza pobieranie fosforu. Przyczynia się tym samym do upośledzenia wzrostu korzeni, co pośrednio prowadzi do stanów niedożywienia i spadku zimotrwałości.

Bor potraktować priorytetowo

Niską zawartość boru w glebie stwierdza się na obszarze 74% użytków rolnych w Polsce. Zatem na rzadko którym polu zasobność gleby w bor jest optymalna z punktu widzenia potrzeb pokarmowych rzepaku. Na wytworzenie 1 t nasion z odpowiednią ilością słomy rzepak potrzebuje średnio 50-60 g tego składnika. Dodatkowo wykazuje bardzo wysoką wrażliwość na jego deficyt. Bor jest niezbędny już na etapie kiełkowania i wschodów. Odpowiada za prawidłowy wzrost merystemów wierzchołkowych. Stymuluje wzrost korzeni. Pośrednio przyczynia się do dobrego zaopatrzenia roślin w wodę i składniki pokarmowe. Bierze czynny udział w metabolizmie i transporcie węglowodanów oraz zwiększa zawartość cukrów prostych w komórkach. W efekcie wzrasta odporność na niskie temperatury. Pierwiastek ten zwiększa również zawartość lignin w ścianach komórkowych, dzięki czemu ogranicza pękanie łodyg, a to z kolei podnosi odporność roślin na wtórne uszkodzenia przez choroby i szkodniki. W fazie generatywnej stymuluje rozwój łagiewki pyłkowej i zawiązywanie nasion.

Specyficznym symptomem niedożywienia borem, często obserwowanym już podczas wegetacji jesiennej, jest uszkodzenie rdzenia szyjki korzeniowej w postaci pustych kawern wyraźnie widocznych na przekroju poprzecznym. Starsze liście są zniekształcone, z czerwonymi krawędziami. Natomiast wiosną, w fazie wzrostu pędu głównego, łodygi mają liczne wzdłużne pęknięcia. Kwitnienie rzepaku jest słabe, kwiaty szybko opadają i zawiązywana jest mała liczba łuszczyn i nasion. Objawy deficytu nasilają się w warunkach suszy.

Uwaga na mangan

Tego pierwiastka w naszych glebach z reguły nie brakuje. Jego deficyt najczęściej ujawnia się w warunkach wysokiego odczynu gleby, który preferowany jest przez rzepak. W miarę wzrostu alkalizacji środowiska dostępność manganu szybko maleje, w tempie stukrotnym na każdy wzrost odczynu o jedną jednostkę na skali pH. W praktyce już przy pH powyżej 6,5 mogą wystąpić problemy z jego dostępnością. Dlatego na polach o wysokim odczynie lub świeżo zwapnowanych istnieje wysokie prawdopodobieństwo niedożywienia manganem.

dr inż. Dariusz Górski

Instytut Ochrony Roślin – PIB, TSD w Toruniu

fot. Fiedler

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 09/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”