Ochrona kwitnącego rzepaku

Rzepak jest uprawiany w zróżnicowanych warunkach agrotechnicznych, co często wpływa na wielkość i jakość plonu. Duże znaczenie mają również sprawcy chorób, którzy wymagają zwalczania. Fazą, w której rzepak potrzebuje ochrony, jest m.in. kwitnienie.

Obecnie areał uprawy rzepaku wynosi w Polsce ponad 1 mln ha. Jego znaczenie gospodarcze jest coraz większe, głównie z uwagi na jakość nasion. Uprawiane odmiany wnoszą postęp genetyczny w ilości i jakości plonu, ale żeby to osiągnąć, trzeba zapewnić roślinom zdrowy i niezakłócony rozwój, począwszy od siewu po zbiór i dalej przechowywanie. Zagrożenia pojawiają się przez cały ten czas.

Na co choruje, kiedy kwitnie?

W tej fazie w pierwszej kolejności zagrożenie stanowi zgnilizna twardzikowa powodowana przez polifagiczny grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Inną ważną chorobą okresu kwitnienia jest werticilioza powodowana głównie przez grzyb Verticillium longisporum. Mówiąc o zwalczaniu sprawców chorób, wykonując zabieg w T3, nie można zapominać, że w tym terminie ogranicza się również występowanie sprawców czerni krzyżowych (grzyby Alternaria brassicae, A. brassicicola
i A. alternata) oraz mączniaka prawdziwego (grzyb Erysiphe cruciferanum). Trzeba też pamiętać, że czas na zabieg T3 to również moment, w którym zwalcza się szarą pleśń powodowaną przez grzyb Botrytis cinerea.

Planując zabieg chemiczny, producenci rzepaku powinni ukierunkować działania nie tylko na zwalczanie zgnilizny twardzikowej, ale też brać pod uwagę inne zagrożenia. Dlatego ważny jest wybór odpowiedniej substancji czynnej (lub substancji czynnych), która będzie skutecznie ograniczała wszystkie choroby.

Działać zapobiegawczo czy interwencyjnie?

Producenci rzepaku uwzględnić muszą również to, że grzyby chorobotwórcze w sprzyjających warunkach do rozwoju potrafią w krótkim czasie uzyskać fazę, w której są w stanie uwolnić miliony zarodników z pojedynczego owocnika. W przypadku sprawcy zgnilizny twardzikowej takich owocników na powierzchni gleby powstają w czasie kwitnienia tysiące. Wyrastają one z leżących obok roślin przetrwalników grzyba (sklerocjów). Wytworzone zarodniki masowo osiadają na płatkach kwiatowych opadających z kwiatostanu głównego rzepaku i kwiatostanów rozgałęzień bocznych. Płatki kwiatów są
doskonałym źródłem składników odżywczych dla rozwijającej się z zarodników grzybni, która następnie wnika do tkanek łodyg, wykorzystując jako bramy infekcji liczne mikrozranienia powodowane przez czynniki abiotyczne (np. maszyny, grad) czy biotyczne, jak np. szkodniki.

Możliwość zagrożenia wynikającego z gwałtownego wystąpienia objawów chorobowych powodowanych przez S. sclerotiorum jest ważną informacją, że zabieg przy użyciu fungicydu w T3 powinien być wykonany zapobiegawczo.

tekst i fot. dr Ewa Jajor, prof. dr hab. Marek Korbas

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”