Zwalcz mszyce i stonkę

Od momentu pojawienia się w Polsce stonka uważana jest za najważniejszego gospodarczo szkodnika upraw ziemniaka. Znaczenie mszyc wzrosło w ostatnich latach, głównie ze względu na ryzyko infekcji wirusowych. Problemem jest również rosnąca odporność tych szkodników na substancje czynne insektycydów.

Chrząszcze stonki pojawiają się wiosną po przezimowaniu, kiedy gleba nagrzeje się do temperatury ok. 15°C. Termin ich pojawu może być rozciągnięty w czasie, ale najczęściej przypada w trzeciej dekadzie maja i na początku czerwca. Początkowo żerują na roślinach położonych najbliżej miejsc zimowania. Samice stonki są bardzo płodne – w ciągu życia jedna może złożyć do kilkuset żółtopomarańczowych jaj po spodniej stronie liści ziemniaka.

Dwa pokolenia stonki w latach ciepłych

Larwy wylęgają się po ok. 10 dniach i od razu rozpoczynają żerowanie. Początkowo wygryzają niewielkie otworki w liściach. W miarę rozwoju (żerując przez okres 11-20 dni, przechodzą 4 stadia rozwojowe) wzrasta ich apetyt i poziom uszkodzeń. Przepoczwarczenie ma miejsce w glebie i pokolenie młodych chrząszczy pojawia się w lipcu i sierpniu. Okres rozwoju jednego pokolenia stonki ziemniaczanej trwa średnio ok. 45-50 dni, a głównym czynnikiem decydującym o tempie rozwoju jest temperatura. Dlatego w latach ciepłych, z dłuższymi okresami z wyższą temperaturą obserwuje się rozwój drugiego pokolenia.

Największe straty powodują larwy

Szkodliwe są zarówno larwy, jak i chrząszcze stonki, które potrafią w krótkim czasie doprowadzić do całkowitego gołożeru roślin na nieodpowiednio chronionych plantacjach. Jednak największe straty (70% szkód) powodują żarłoczne larwy, szczególnie starsze stadia na wczesnych i średnio wczesnych odmianach ziemniaka.
Po zjedzeniu liści przenoszą się na pędy boczne i łodygi, nie gardzą też bulwami. Szacuje się, że na niewłaściwie chronionych uprawach plon bulw może się zmniejszyć o 20-30%, a nawet więcej. Według innych wyliczeń, zniszczenie powyżej 15% powierzchni asymilacyjnej roślin może generować straty plonu wynoszące 7 t/ha. Do tego dochodzą straty jakościowe w postaci uszkodzonych bulw.

Znaczenie mszyc wzrasta

Do niedawna mszyce uznawane były za szkodniki ziemniaka o niezbyt dużym znaczeniu gospodarczym. Jednak w ostatnich latach wzrosło ich znaczenie (szczególnie na plantacjach nasiennych) – głównie z uwagi na zmiany klimatu.

dr inż. Przemysław Strażyński, prof. dr hab. Marek Mrówczyński

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. Strażyński

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 06/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”