Zadbaj o rzepak po wschodach

Rozpatrując jesienne prowadzenie łanów rzepaku, należy mieć na uwadze to, że jego plon zawiązuje się już na jesieni. Wtedy w kątach liści pojawiają się boczne pędy lub, przy późniejszym terminie siewu, zawiązki pędów, w których znajdują się zalążki kwiatów i ilości nasion w łuszczynach. Jednocześnie potencjalny plon nasion ulega stopniowo zmniejszeniu, na skutek niedożywienia makro- i mikroelementami, inwazji chorób, szkodników oraz braku wody w glebie.

Olbrzymi wpływ na jesienny rozwój rzepaku ma przebieg pogody, a w tym roku wszystko będzie zależało od tego, czy w sierpniu i na początku września wystąpią obfite opady, niwelujące suszę glebową w rejonach dotkniętych tą plagą.

Nie spiesz się z przesiewami

Przy siewie w przesuszoną glebę wschody rzepaku przedłużają się w czasie i znaczna ilość nasion nie wschodzi. Również dużym zagrożeniem dla pełnych wschodów rzepaku na glebach ciężkich – zlewnych – są ulewy po siewie, po których następuje silne zaskorupienie gleby. To skutkuje rzadkimi lub bardzo rzadkimi wschodami; z takimi sytuacjami spotykałem się wielokrotnie. Dla przykładu, w 2001 r. na Mazurach w Pieckach i Jagodnem Małym k. Giżycka na polach silnie pofałdowanych, wytworzonych z ciężkich glin, rzepak został wysiany w terminie, ale do gleby mocno wysuszonej, i jego wschody nastąpiły dopiero po 2-3 tygodniach, gdy nad polami przeszła ulewa. Na szczytach pagórków oraz ich podnóży obsada rzepaku po wschodach wynosiła ok. 10-20 roślin/m2. Większa obsada była na równiejszych fragmentach pól. Na powtórny przesiew rzepakiem było za późno i zaleciłem pozostawienie plantacji. Rzepak przezimował bez strat i wydał plon 28 dt/ha.

W 2021 r. w RSP Skrzypiec k. Prudnika na 3 polach położonych na ciężkich glinach sudeckich ulewa po zasiewie rzepaku zamuliła gleby i rzepak długo męczył się ze wschodami. Powschodził rzadko, a obsada wynosiła 15-20 roślin/m2, miejscami nawet mniej. Rzepaku nie przesiano. Dzięki temu, że gleby były w wysokiej kulturze, zasobne w próchnicę i składniki pokarmowe, rzepak na wiosnę bardzo mocno się rozgałęził, zawiązał mnóstwo dorodnych łuszczyn i plonował podobnie, jak na polach o podobnej glebie i obsadzie 35-40 roślin/m2, dając 43-45 dt/ha. Należy pamiętać, że przy niskiej obsadzie rośliny mają prawidłowe warunki dla rozwoju mocnego systemu korzeniowego oraz zawiązania dużej ilości dorodnych łuszczyn i dobrego wykształcenia nasion.

Czy można rzepak wysiewać późno?

Zdecydowana większość plantatorów rzepaku na Śląsku Opolskim stara się go wysiać wcześnie, do 25 sierpnia, tj. w optymalnym terminie zalecanym przez IUNG – PIB Puławy od wielu, wielu lat. Uważam, że w obecnie panujących warunkach klimatycznych jest to stanowczo za wcześnie. Od kilkunastu lat pogoda późną jesienią była ciepła. Jesienna wegetacja rzepaku trwała przeważnie do świąt Bożego Narodzenia, a w ostatnich latach w warunkach bezśnieżnych zim rzepak nie przerywał wegetacji również w miesiącach zimowych. Zmieniła się też genetyka odmian. W uprawie dominują odmiany mieszańcowe, tolerancyjne na opóźnienie pory siewu. Stąd rzepak nie reaguje spadkiem plonów na opóźniony termin siewu.

tekst i fot. dr Władysław Kościelniak

doradca rolny

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 08/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”