Ważna rola nawozów naturalnych

W Polsce w ciągu roku wytwarzanych jest ok. 160 mln ton nawozów naturalnych i odpadów organicznych. Spośród ogólnej ilości, nawozy naturalne stanowią ok. 100-112 mln ton (70% masy), odpady organiczne ok. 21%, odpady bytowe 3,6%, osady ściekowe ok. 2% oraz odpady organiczne z innych źródeł 3,4%.

W zgodnie z Ustawą z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2023 r., poz. 569), za nawozy naturalne uważa się: obornik, gnojówkę i gnojowicę, pochodzące od zwierząt gospodarskich, z wyjątkiem odchodów pszczół i zwierząt futerkowych, bez dodatków innych substancji oraz guano, przeznaczone do rolniczego wykorzystania. Wielkość produkcji odchodów przez stado zwierząt w gospodarstwie wylicza się na podstawie: wielkości i struktury stada; kierunku użytkowania oraz intensywności żywienia (tuczu). Według szacunków IUNG – PIB, w Polsce w przeliczeniu na hektar użytków rolnych najwięcej obornika produkuje się na Podlasiu i w Wielkopolsce. Natomiast najmniej tego nawozu wytwarza się na Dolnym Śląsku oraz w województwie zachodniopomorskim i lubuskim. Produkcja gnojowicy i gnojówki dominuje natomiast w Wielkopolsce, na Podlasiu i Mazowszu. Większość nawozów naturalnych zużywana jest w pobliżu miejsca ich wytwarzania.

Cenne składniki pokarmowe

Nawozy naturalne są cennym źródłem składników pokarmowych, które powinny być uwzględniane w ogólnym bilansie składników w każdym gospodarstwie. W Polsce ilość azotu dostarczanego w nawozach naturalnych stanowi po nawozach mineralnych drugą znaczącą pozycję w przychodowej stronie bilansu azotu brutto. Wielkość produkcji odchodów przez inwentarz żywy w gospodarstwie jest wynikiem:

•  wielkości i struktury stada;
•  kierunku użytkowania;
•  intensywności żywienia (tuczu).

Spośród nawozów naturalnych największe znaczenie ma obornik, ze względu na korzystne oddziaływanie na właściwości chemiczne i fizyczne gleby oraz życie biologiczne. Systematycznie stosowany obornik pozwala utrzymać optymalny poziom próchnicy w warstwie ornej gleby oraz stanowi cenne źródło mikroelementów dla roślin. Zawartość składników nawozowych w oborniku może się zmieniać w zależności od żywienia zwierząt, sposobu ich utrzymania, ilości używanej ściółki, a przede wszystkim od gatunku zwierząt oraz sposobu przechowywania obornika.

tekst i fot. prof. dr hab. Renata Gaj

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 09/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”