Uważaj na niebezpieczne pajęczaki na polach!

Zarówno ludzie, jak i zwierzęta kręgowe w środowisku lasów, pól i użytków rolnych narażeni są na niebezpieczeństwo ze strony niektórych gatunków pajęczaków i owadów. Organizmy te – pasożyty, wektory pasożytów i drapieżcy – bywają nie tylko niezwykle dokuczliwe, lecz często stwarzają poważne zagrożenie dla zdrowia swoich „ofiar”.

Bezpośrednie zagrożenie wynika z możliwości przeniesienia przez nie niebezpiecznych chorób lub powodowania alergii, ran i opuchlizn. Zwierzęta te zamieszkują wszystkie ekosystemy, preferując bardziej lub mniej konkretne środowiska. Niektóre z nich, ewolucyjnie przystosowane do pasożytniczego sposobu życia, prowadzą osiadły bądź aktywny tryb, mają spłaszczone ciała, haczykowate szczęki i odnóża, wypustki skierowane w głąb ciała żywiciela, służące do pobierania jego krwi. Już same ich nazwy źle się kojarzą i wywołują obrzydzenie: kleszcze, wszy, wszoły, wpleszczowate (narzępikowate), ścierwicowate, gzy, pchły, komary, osy, szerszenie, a nawet mrówki – np. zbójnica krwista oraz wiele innych.

Ze względu na najczęstsze przypadki kontaktu z pasożytem i związane z tym zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia, szczególnie niebezpieczne są ukąszenia kleszczy. Grożą one infekcją wielu groźnych chorób. W Polsce na choroby odkleszczowe rokrocznie zapada ok. 100 tys. osób.

Kleszcze mogą przeżyć bez pokarmu 1,5 roku

Zwierzęta te należą do gromady pajęczaków. Na świecie opisano 900 gatunków tych pasożytów, spośród których w Polsce występuje ok. 20. Wszystkie są wektorami wirusów, bakterii i pierwotniaków. Najpospolitszymi przedstawicielami w Polsce są: kleszcz pastwiskowy, nazywany też pospolitym, oraz łąkowy i psi.

Dojrzała samica kleszcza składa do 3500 jaj. Wykluty kleszcz w swoim rozwoju przechodzi trzy stadia (larwa sześcionożna, larwa ośmionożna, in. nimfa, i postać dorosła), z których każdy, aby dokończyć rozwój, musi choć raz napić się krwi. Ich cykl rozwojowy trwa średnio 2 lata, choć każde stadium w niesprzyjających warunkach może przeżyć bez pokarmu aż 1,5 roku. Na obrzeżach lasów, pól, łąk i pastwisk, stawów, a także w parkach i ogrodach na roślinach o wysokości do 1,5 m kleszcze „czatują” cierpliwie na żywiciela i atakują ludzi oraz różne zwierzęta kręgowe (ok. 300 gat.), w tym ptaki i gady, od których często pobierają mikroorganizmy chorobotwórcze.

dr hab. Joanna Zamojska

prof. dr hab. Paweł Węgorek

dr inż. Daria Dworzańska

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. Envato

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 07/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”