Prognozy plonów zbóż i rzepaku na 2025 r.

Sytuacja na światowym rynku zbóż i rzepaku jest raczej mało korzystna dla rolników, gdyż poziom cen jest relatywnie niski. W szczególności jeśli porównamy je z cenami nawozów, które pozostają na dość wysokim poziomie. Czy w 2025 r. możemy się spodziewać większych zmian na światowym rynku rolnym? Jakie będą zbiory zbóż i rzepaku w Polsce i na świecie?

Rynek zbóż i rzepaku charakteryzuje się dużą zmiennością w czasie, a tym samym nieprzewidywalnością. Ceny zbóż i rzepaku ulegają dużym wahaniom w krótkim czasie i trudno przewidzieć, jakiego ich poziomu możemy się spodziewać w roku 2025, mimo że światowa produkcja tych surowców rolnych jest dość stabilna. Wahania na rynku zbóż i rzepaku są często silniej związane z sytuacją geopolityczną niż z typowymi prawami rynku. Wielkość podaży i popytu ma mniejsze znaczenie niż decyzje polityczne w krajach, które są największymi producentami lub importerami zbóż i rzepaku.

Zboża i rzepak na świecie

Światowa produkcja zbóż i rzepaku koncentruje się na półkuli północnej. Jednym z najważniejszych gatunków zbóż na świecie jest kukurydza, której światowa produkcja wynosi obecnie około 1200 mln ton rocznie i w ciągu ostatnich kilkunastu lat miała silną tendencję wzrostową (średni wzrost to aż około 25 mln t rocznie) (rys. 1.). Wynika to zapewne z dobrego dostosowania tego gatunku do zmieniających się warunków klimatycznych, w szczególności wyższych temperatur. Uprawa kukurydzy stopniowo przesuwa się coraz bardziej do regionów, które kiedyś były uważane za zbyt chłodne do jej uprawy. Światowa produkcja pszenicy w ostatnich kilkunastu latach również miała tendencję wzrostową, jednak nie tak silną, gdyż średni roczny wzrost wynosił około 10 mln t. Obecny poziom produkcji wynosi nieco poniżej 800 mln t i w ciągu ostatnich 3 lat nie ulega dalszemu zwiększeniu. Innym ważnym gatunkiem zbóż uprawianym zarówno w Polsce, jak i na świecie jest jęczmień. Światowa produkcja wynosi obecnie około 150 mln to i jest na dość podobnym poziomie w ostatnich 10 latach. W przypadku roślin oleistych mających bardzo duże znaczenie w Polsce i na świecie najważniejszą uprawą jest rzepak. Globalna produkcja rzepaku wynosi obecnie blisko 90 mln t
i w ostatnich kilkunastu latach było obserwowane jej zwiększenie, średnio o blisko 2 mln t rocznie. Obserwujemy zatem systematyczny wzrost produkcji większości gatunków zbóż, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Wynika to przede wszystkim z coraz większego potencjału plonowania, a nie ze zwiększania się powierzchni uprawy. Potencjał plonowania jest związany w dużym stopniu z postępem genetycznym, ale również z agrotechniką. W szczególności bardzo ważnym czynnikiem agrotechnicznym jest nawożenie, które stanowi bardzo duży koszt w uprawie zbóż i rzepaku. Globalne zużycie nawozów azotowych, potasowych i fosforowych, które są kluczowe dla uzyskania wysokich plonów, nie zwiększa się w ostatnich latach. Również w Polsce ostatnie 3 lata charakteryzują się mniejszym zużyciem nawozów mineralnych. Nie powoduje to jednak jak na razie zmniejszenia produkcji zbóż
i rzepaku, która jest dość stabilna
w Polsce i na świecie.

tekst i fot. dr hab. Dariusz Gozdowski, prof. SGGW
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”