Fosforowodór – cichy zabójca

Informacje o śmiertelnych zatruciach środkami przeciwko gryzoniom zastosowanymi niewłaściwie w gospodarstwach rolnych pod koniec ubiegłego roku, wstrząsnęły całą Polską. Jak uniknąć podobnych tragedii? Najważniejsze są świadomość zagrożeń i przestrzeganie przepisów prawa.

Po tych zdarzeniach instytucje państwowe takie jak: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Ochrony Środowiska, Główny Inspektorat Sanitarny, Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne i Urzędy Wojewódzkie na swoich stronach internetowych publikowały komunikaty i ostrzeżenia o zagrożeniach jakie niesie stosowanie preparatów fosforowodorowych przez osoby nieuprawnione i w sposób niezgodny z zapisami etykiet tych środków.

Użytkownik profesjonalny i nieprofesjonalny

Środki ochrony roślin znajdujące się w handlu teoretycznie są dostępne dla każdego. Zapisy ustawy z 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz.U. z 2024 r., poz. 630) definiują użytkowników środków ochrony roślin i wyróżniają dwie grupy:

• użytkownika profesjonalnego, czyli osobę fizyczną, która stosuje środki ochrony roślin w celach innych niż własne niezarobkowe potrzeby, w szczególności w ramach działalności gospodarczej lub zawodowej, w tym w rolnictwie i leśnictwie,
• użytkownika nieprofesjonalnego, czyli osobę fizyczną, która stosuje środki ochrony roślin, niebędącą użytkownikiem profesjonalnym.

Producenci rolni zaliczani są do pierwszej grupy. W ramach prowadzonej działalności w odniesieniu do środków ochrony roślin zobowiązani są do stosowania ich z uwzględnieniem integrowanej ochrony roślin, prowadzenia ewidencji wszystkich zabiegów i przechowywania jej przez okres 3 lat. Do to tej grupy zaliczani są także użytkownicy środków ochrony roślin spoza rolnictwa, m.in. stosujący je na terenach zieleni miejskiej i w kolejnictwie.

Do drugiej grupy użytkowników środków ochrony roślin należą ci, który nie wykorzystują ich do działalności zarobkowej. Są tutaj m.in.: osoby fizyczne, działkowcy i amatorzy. Osoby te legalnie mogą nabyć tylko środki ochrony roślin przeznaczone dla nieprofesjonalistów. Część z tych środków jest tożsama z tymi dostępnymi dla profesjonalistów, z tym, że opakowania dla nieprofesjonalistów mają niewielką pojemność i są to preparaty o mniejszej szkodliwości. Nieprofesjonaliści nie muszą też prowadzić ewidencji zabiegów.

W zapisach etykiet środków ochrony roślin pod nazwą środka wskazany jest użytkownik, który może stosować konkretny preparat. W przypadku środków ochrony roślin dla profesjonalistów jest zapis: „Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników profesjonalnych”, który dla środków do fumigacji uzupełniony jest o dopisek „którzy ukończyli szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin metodą fumigacji”. W przypadku środków dla nieprofesjonalistów jest zapis „Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników nieprofesjonalnych”.

Źródłem wiedzy są szkolenia

Podstawowym źródłem wiedzy dla profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin, w tym producentów rolnych, są szkolenia oraz literatura fachowa i branżowa. Aby stosować środki ochrony roślin zgodnie z prawem (m.in. Ustawą z 8 marca 2013 r.) muszą oni ukończyć odpowiednie szkolenie podstawowe lub uzupełniające.

tekst i fot. dr inż. Paweł Olejarski
Sitogran, Poznań

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 02/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”