Wykorzystanie miedzi w ochronie buraka

W świetle aktualnych wyzwań związanych zarówno z ograniczeniami legislacyjnymi dotyczącymi stosowania substancji chemicznych, jak i ze wzrostem odporności patogenów na fungicydy miedź może stanowić trwały element efektywnych strategii ochrony buraka cukrowego.

Miedź od ponad stu lat odgrywa ważną rolę w ochronie roślin przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi. Pierwszym znanym fungicydem była ciecz bordoska zawierająca właśnie miedź. Została odkryta przypadkowo w XIX w. przez francuskiego botanika Pierre’a Millardeta. Naukowiec ten zauważył, że winorośle rosnące przy drodze, które dla odstraszania złodziei spryskiwano mieszanką wapna i siarczanu miedzi były mniej podatne na mączniaka rzekomego winorośli.

Najpowszechniejszym zastosowaniem miedzi jest ochrona roślin sadowniczych, warzyw i winorośli przed chorobami, takimi jak: parch jabłoni, zaraza ziemniaka, mączniaki rzekome, antraknozy czy bakteryjna plamistość liści. W uprawach sadowniczych stosuje się ją profilaktycznie, zazwyczaj w okresie wczesnowiosennym. W rolnictwie ekologicznym, gdzie nie dopuszcza się stosowania syntetycznych fungicydów, miedź pozostaje jednym z niewielu dostępnych narzędzi chemicznych.

Działa wszechstronnie

Jony miedzi wiążą się z grupami -SH białek enzymatycznych w komórkach patogenów, co prowadzi do ich denaturacji i zaburzenia procesów metabolicznych. Wysokie stężenia jonów Cu² indukują także powstawanie reaktywnych form tlenu, które uszkadzają błony komórkowe, białka oraz materiał genetyczny mikroorganizmów. Miedź na patogeny działa kontaktowo. Atakuje jednocześnie w wielu miejscach biochemii mikroorganizmów, dzięki czemu wykazuje szerokie spektrum działania i ogranicza do minimum ryzyko powstawania odporności. Cechuje się trwałością, relatywnie wysoką skutecznością oraz konkurencyjną ceną. Wszystko to sprawia, że mimo rozwoju nowoczesnych pestycydów preparaty miedziowe nadal odgrywają istotną rolę w kontroli patogenów.

Jak pokazują badania przeprowadzone w ostatnich latach przez specjalistów z TSD IOR – PIB w Toruniu, miedź stosowana łącznie z siarką
w okresie zwalczania chwościka buraka w porównaniu z fungicydami układowymi wykazuje relatywnie wysoką skuteczność w zwalczaniu chwościka, a jednocześnie wpływa korzystnie na plon oraz zawartość cukru w korzeniach.

tekst i fot. dr inż. Dariusz Górski

Instytut Ochrony Roślin – PIB, TSD w Toruniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”