Wykorzystaj międzyplony

Uprawa międzyplonów jest źródłem składników pokarmowych dla roślin następczych oraz czynnikiem agrotechnicznym, który wnosi materię organiczną do gleby. Wprowadzanie do uprawy międzyplonów odgrywa dużą rolę w gospodarstwach, które nie prowadzą już hodowli zwierząt.

Rośliny uprawiane w międzyplonach ograniczają wymywanie azotu z gleby w okresie jesieni i łagodnych zim, w których gleba nie jest zamarznięta, co wpływa na mniejszy spływ biogenów do rowów melioracyjnych i przenikanie ich do wód gruntowych. Systemy korzeniowe różnych gatunków roślin w mieszankach międzyplonowych przyczyniają się do drenażu oraz polepszenia struktury gleby. Pędy nadziemne zarówno żywe, jak i zaschnięte rozesłane na powierzchni gleby chronią ją przed erozją wodną oraz wietrzną. Dzięki uprawie wybranych mieszanek roślin szczególnie z rodzin botanicznych, które nie są spokrewnione z roślinami upraw głównych, ograniczeniu ulega niekorzystny wpływ szkodników, chorób grzybowych oraz chwastów. Wprowadzanie międzyplonów do płodozmianu gospodarstwa powinno być celowym działaniem inwestowania rolników w jakość swoich gleb, stabilność produkcji, redukcję kosztów ponoszonych na nawozy mineralne oraz zastępowanie międzyplonami nawożenia obornikiem. Nie można przy tej okazji pominąć działania międzyplonów na obniżenie kosztów ponoszonych na zakup środków ochrony roślin, co bezpośrednio przekłada się na dbałość o środowisko.

Korzenie mieszanek międzyplonów zwiększają aktywność biologiczną gleby

Według szacunków naukowców zajmujących się mikrobiologią gleby, wierzchnia warstwa gleby utrzymana w dobrej kulturze rolnej do głębokości 18-20 cm może zawierać na jednym hektarze około 5-6 ton masy różnego rodzaju mikroorganizmów. Szczególną uwagę należy zwrócić na mikroorganizmy glebowe zgromadzone w ryzosferze korzeni roślin uprawnych. To właśnie one są odpowiedzialne za lepszą stymuluję i rozwój systemów korzeniowych roślin, zwiększając możliwość pobierania przez nie z gleby składników mineralnych. Oprócz rozkładu
i mineralizacji materii organicznej pochodzącej z reszek pożniwnych, kompostów, obornika oraz likwidacji masy roślinnej międzyplonów, mikroorganizmy glebowe ograniczają rozwój patogenów roślin oraz przyczyniają się do udostępniania trudno rozpuszczalnych form pierwiastków w glebie. Na aspekt żywienia mikroorganizmów glebowych materią organiczną wprowadzając ją na pola uprawne czy trwałe użytki zielone zwrócił już uwagę Andre Voisin – uznawany za jednego z współtwórców teorii rolnictwa regeneratywnego. W swojej teorii wskazywał on, że „ciężar organizmów żyjących pod darnią trawiastą jest dwa razy większy od ciężaru zwierząt pasących się na pastwisku”. Wszystkie te organizmy potrzebują odpowiedniego pożywienia w postaci materii organicznej, a nasz system gospodarowania powinien taki pokarm im dostarczać. Przy tej okazji należy również poruszyć oddziaływanie wydzielin korzeniowych roślin międzyplonów, które mogą stymulować mikroorganizmy glebowe do szybszego namnażania oraz do uruchamiania fosforu z jego różnych nierozpuszczalnych związków. Wyróżnia się tutaj bakterie rozpuszczające i mobilizujące fosforany z rodzajów: Bacillus, Pseudomonas, Enterobacter, Arthrobacter. Rośliny mieszanek międzyplonów w procesie fotosyntezy produkują cukry, które udostępniają grzybom otaczającym ich korzenie w ryzosferze. Grzyby, które wnikają swoimi strzępkami do przestrzeni międzykomórkowych korzeni pomagają zaopatrywać roślinę w wodę i sole mineralne, a w zamian za to otrzymują od rośliny cukry, których nie potrafią same syntetyzować. Deficyt mikroorganizmów w glebie powoduje mniejszą intensywność symbiozy korzeni z mikroorganizmami. Jak zatem można poprawić jakość gleby, jak zasilić jej życie mikrobiologiczne? Należy regularnie dostarczać glebie węgiel w postaci różnorodnej materii organicznej. Takie zadanie między innymi pełni uprawa międzyplonów.

tekst i fot. dr inż. Waldemar Zielewicz
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 06/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”