Nowe technologie wykorzystania biopreparatów

Producenci rolni są coraz bardziej zainteresowani stosowaniem biopreparatów w uprawach polowych i ich rynek także sukcesywnie się zwiększa. Ponadto pojawiają się innowacyjne technologie biologicznych środków ochrony roślin, które poprawiają ich aplikację i skuteczność.

Biologiczne środki ochrony roślin są to środki, w których substancjami czynnymi są organizmy żywe (np. bakterie, grzyby, wirusy, nicienie, owady pożyteczne) lub substancje pochodzenia naturalnego (np. metabolity mikroorganizmów, ekstrakty roślinne) i których celem jest ochrona roślin przed szkodnikami, chorobami i chwastami w sposób bezpieczny dla ludzi, zwierząt i środowiska.

Wzrost zainteresowania

W Polsce do obrotu i stosowania mogą być dopuszczone tylko te środki ochrony roślin, które zawierają substancje czynne zatwierdzone do stosowania przez Komisję Europejską. Biopreparaty mikrobiologiczne podlegają rejestracji, a ich wykaz można znaleźć na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Makroorganizmy (drapieżne i pasożytnicze owady, roztocze, nicienie owadobójcze) rejestracji nie podlegają. Obecnie w Unii Europejskiej (UE) zarejestrowano ponad 70 mikroorganizmów i 14 wirusów do zastosowania w ochronie roślin.
W Polsce na ponad 2900 zarejestrowanych środków ochrony roślin biopreparaty zawierające żywe mikroorganizmy stanowią zaledwie 0,78% (37 biopreparatów). W ostatnich latach nastąpił wzrost zainteresowania stosowaniem środków biologicznych w ochronie upraw polowych, jednak chemiczne środki ochrony roślin nadal dominują. UE wycofuje wiele niebezpiecznych chemicznych środków ochrony roślin, co powoduje że nowoczesna ochrona roślin kieruje się na integrowaną ochronę, gdzie priorytetem jest stosowanie metod niechemicznych, w tym biologicznych. Metody te są bezpieczne dla środowiska, a przede wszystkim gwarantują zdrową żywność, wolną od chemicznych pozostałości. Nadal sprzedaż biopreparatów jest na niskim poziomie na rzecz środków chemicznych. Dane światowe pokazują, że przewiduje się sprzedaż rynkową chemicznych środków ochrony roślin w 2027 r. na poziomie 139,42 mld USD, natomiast biopreparatów na poziomie 13,9 mld USD.

Wady i zalety

Stosowanie biopreparatów ma wiele zalet i również wady. Niewątpliwie ich największą zaletą jest bezpieczeństwo dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska oraz redukcja stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Natomiast do wad należy ich mała stabilność w preparacie uzależniona od warunków środowiska (temperatura i wilgotność) oraz krótki termin przechowywania i krótka żywotność w biopreparacie. Dlatego badania skierowane są na ulepszenie ich skuteczności i formulacji. Innowacyjne technologie dotyczą wszystkich rodzajów biopreparatów.

tekst i fot. prof. dr hab. Danuta Sosnowska
Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 11-12/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”