Zbiór i przechowywanie bulw ziemniaka

Zbiór jest najtrudniejszym i najbardziej pracochłonnym zabiegiem w produkcji ziemniaka. Wraz z przygotowaniem plantacji do zbioru pochłania 40-60% ogólnych nakładów robocizny. Wszystkie zabiegi poprzedzające, jak i sam zbiór, powinny być podporządkowane zebraniu plonu bez strat, uszkodzeń mechanicznych i zanieczyszczeń.

Zbiór należy przeprowadzać po osiągnięciu pełnej dojrzałości bulw (gdy naskórek bulw nie złuszcza się pod naciskiem kciuka), po wcześniejszym (1-3 tygodnie przed zbiorem) zniszczeniu łęcin oraz przy odpowiednich warunkach pogodowych (temperaturze powietrza powyżej 10^oC i niskiej wilgotności powietrza), co zwiększa wytrzymałość bulw na uszkodzenia mechaniczne.

Coraz ostrożniejsze kombajny

Obecnie najczęściej spotykana jest technologia oparta na zbiorze bezpośrednim bulw. Kombajny oddzielają bulwy od gleby, łęcin, kamieni i innych zanieczyszczeń oraz gromadzą plon w zbiorniku maszyny lub przenoszą bezpośrednio na jadący obok zestaw transportowy. Rozwiązania konstrukcyjne nowoczesnych kombajnów idą w kierunku dość dokładnej separacji brył i kamieni, urządzeń oczyszczających bulwy oraz odpowiedniego zabezpieczenia izolacyjnego przenośników odsiewających oraz zasobników, aby w jak największym stopniu ograniczyć kontakt bulw z metalowymi częściami maszyn. Na niewielką skalę stosowany jest zbiór dwuetapowy, czyli z zastosowaniem kopaczki układającej wykopane bulwy w podłużne wały i wykorzystaniem po obeschnięciu bulw specjalnego kombajnu zbierającego je na środki transportowe. Znaczny udział gospodarstw w Polsce uprawiających ziemniaki na pow. do 1 ha jest uzasadnieniem dla zbioru ręcznego przy wykorzystaniu kopaczek. Taki zbiór generuje największe nakłady robocizny, ale duże zapotrzebowanie na tego typu sprzęt również przekłada się na stosowanie różnego typu unowocześnień konstrukcyjnych, np. regulacja intensywności i kierunku wstrząsania, otulin na prętach czy wału dogniatającego, który wyrównuje ziemię pod spadające ziemniaki. 

Podczas przechowywania ogranicz oddychanie

W okresie od października do czerwca mniej więcej 60% zebranego plonu bulw jest przechowywanych w różnego rodzaju obiektach: w specjalistycznych przechowalniach i budynkach zaadaptowanych, w piwnicach oraz kopcach ziemnych. Magazynowanie w nowoczesnych przechowalniach oraz przystosowanych do tego budynkach gospodarczych pozwala w relatywnie większym stopniu, w porównaniu z kopcowaniem czy przechowywaniem w piwnicy, uchronić plon przed nadmiernymi stratami i zachować odpowiednie cechy jakości na różne kierunki użytkowania oraz umożliwia przygotowanie ziemniaków do przerobu w różnym okresie składowania.

Właściwe warunki przechowywania bulw, odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza powinny minimalizować ich straty ilościowe poprzez ograniczenie ubytków naturalnych, kiełkowania i rozwoju chorób przechowalniczych.

tekst i fot. dr inż. Cezary Trawczyński
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Oddział Jadwisin
Zakład Agronomii Ziemniaka

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 10/2020 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”