Bardzo wilgotne ziarno lepiej zakisić niż suszyć

Kukurydzę uprawianą w technologii ziarnowej można użytkować jak typowe zboże, ale może też być doskonałym źródłem pasz objętościowych dla przeżuwaczy. Wymłócone i wysuszone ziarno jest paszą o największej koncentracji energii.

Kukurydza w polskich warunkach klimatycznych dojrzewa stosunkowo późno. Aby wizualnie ocenić stadium rozwojowe kukurydzy, trzeba obserwować nie tylko ziarno, ale również wygląd części zielonych rośliny.

Czarna plamka nie zawsze jest wiarygodnym wskaźnikiem

Termin osiągnięcia dojrzałości omłotowej zależy od wczesności odmiany oraz przebiegu pogody. Objawem dojrzewania jest żółknięcie i wysychanie liści okrywowych na kolbie oraz stwardnienie ziarna. Objawem pełnej dojrzałości ziarna jest pojawienie się na dolnej części ziarniaków ze środkowej części kolby – tzw. czarnej plamki. W tym czasie zaschnięta jest już większość liści, ale tempo tego procesu zależy od typu odmiany. U odmian stay-green liście zaczynają schnąć dopiero w końcowej fazie dojrzewania, przy czym najpóźniej zasychają liście główne w pobliżu kolby. Pojawienie się czarnej plamki wskazuje, że zakończył się proces przekazywania substancji odżywczych do ziarniaków i dalsze przemiany polegają już tylko na utracie nadmiaru wody. Czarna plamka jest dobrym wskaźnikiem dojrzałości fizjologicznej, ale tylko w latach ciepłych i o normalnym przebiegu pogody. Ziarno zawiera wówczas 32-33% wody. W latach zimnych proces napełniania ziarna i jego dosychania przebiega powoli, a czarna plamka ukazuje się nierównomiernie i przy wilgotności ziarna często powyżej 38%. Nie stanowi wtedy wiarygodnego wskaźnika dojrzałości.

Kiedy zbierać?

Kukurydzę można omłacać, kiedy ziarno uzyska dojrzałość pełną, a jego wilgotność spadnie poniżej 38%. Jednak lepszą dokładność pracy kombajnów i mniejsze straty z tytułu uszkodzeń ziarna uzyskuje się, gdy jego wilgotność jest poniżej 35%, a najlepiej poniżej 30%. Oddawanie wody w jesiennych warunkach zachodzi powoli, ale przy sprzyjającej pogodzie wilgotność ziarna może się obniżyć o 0,5 do 1% na dobę. Każdy więc dzień opóźnienia zbioru sprzyja wysychaniu i obniża końcową wilgotność. Najlepiej,
by przy omłocie ziarno miało wilgotność 25-30%, co jest możliwe tylko przy uprawie odmian wczesnych i średnio wczesnych. Doświadczenia dowiodły, że optymalne warunki do zbioru uzyskuje się po odczekaniu przynajmniej 10-20 dni od terminu ukazania się czarnej plamki. Dzięki temu można zauważyć obniżenie się wilgotności ziarna o 3-5%, a niekiedy nawet o 8%, oraz obserwuje się niewielki wzrost plonu. Jest to skutkiem przemieszczania się składników do ziaren na wierzchołkach kolb oraz spóźnionych w dojrzewaniu kolbach. Odmiany wczesne kukurydzy (FAO 150–200) dojrzałość pełną osiągają już w I połowie września. Oddawanie wody jest wtedy szybsze, w efekcie czego dość łatwo osiągają poziom wilgotności poniżej 30%, co znacznie obniża koszty ich suszenia. Odmiany średnio wczesne dojrzewają w II połowie września, a odmiany średnio późne najczęściej w I połowie października. Terminy te w latach cieplejszych mogą ulec przyspieszeniu, zaś w latach mokrych i zimnych – opóźnieniu.

tekst i fot. prof. dr hab. Tadeusz Michalski

Polski Związek Producentów Kukurydzy

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 10/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”