Choroby przechowalnicze bulw ziemniaka

Szeroki zakres wykorzystania ziemniaków sprawia, że popyt na nie jest przez cały rok. Dlatego, aby sprostać wymaganiom przetwórstwa rolno-spożywczego oraz konsumentów, bulwy muszą być odpowiednio przechowywane po zbiorze.

Ziemniaki mimo spadającej powierzchni uprawy (197 tys. ha w 2022 r.) są nadal ważną gospodarczo rośliną. Uprawia się je z różnym przeznaczeniem: do przetwórstwa rolno-spożywczego, na frytki i chipsy, placki ziemniaczane i płatki, na skrobię oraz jako świeże jadalne.

Przechowywanie ziemniaków w Polsce w dużym zakresie prowadzone jest w obiektach typu: kopce, piwnice, pryzmy techniczne, budynki adaptowane na przechowalnie i w przechowalniach. Obiekty te powinny spełniać główny cel, jakim jest ochrona bulw przed warunkami zewnętrznymi, a także ograniczanie strat do minimum oraz zachowanie odpowiednich cech jakościowych dla poszczególnych kierunków ich użytkowania. Okres przechowywania można porównać do pobytu gości w luksusowym hotelu, gdzie personel spełnia wszystkie ich „zachcianki” i zapewnia wszystkie wygody.

Ubytki naturalne nie są groźne

Ze względu na ich różnorodne przeznaczenie ziemniaki mogą być przechowywane od kilku tygodni do nawet 10 miesięcy. W trakcie tego okresu w bulwach zachodzą różnego rodzaju zmiany powodujące straty zarówno w ich ilości, jaki i jakości. Straty te spowodowane są nadmierną utratą wody, zwłaszcza, kiedy skórka bulw nie jest jeszcze w pełni wykształcona, a także oddychaniem i kiełkowaniem. Są to tzw. ubytki naturalne sięgające nawet do 80% strat, jakie występują w trakcie przechowywania. Stratom tym można jednak szybko zapobiegać poprzez stworzenie odpowiednich warunków do przechowywania bulw.

Problem stanowią choroby

Straty wywołane rozwojem chorób mają mniejszy udział ilościowy, ale są bardziej dotkliwe finansowo. Porażone bulwy tracą swoją wartość i stają się odpadem, który trzeba odpowiednio zabezpieczyć, aby nie stwarzać zagrożenia dla bulw zdrowych i prowadzić do powiększania strat.

Do najczęściej występujących chorób w trakcie przechowywania należą zgnilizny bulw (zaraza ziemniaka, sucha i mokra zgnilizna, zgnilizny mieszane, wodna zgnilizna przyranowa), które powodują największe straty. Zagrożeniem są też choroby skórki (parch srebrzysty, antraknoza ziemniaka), które obniżają jakość bulw jadalnych i przeznaczonych na frytki oraz chipsy.

tekst i fot. dr inż. Jerzy Osowski

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Radzików

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 08/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”