Cztery nowości na liście odmian pszenżyta ozimego

Rolnicy mogą wybierać do uprawy odmiany spośród 59 aktualnie zarejestrowanych, w tym 42 krajowych i 17 zagranicznych. W br. do Krajowego rejestru wpisano cztery nowości: Trimobe, RGT Comebac, Rugiro i Provato.

Polska odgrywa kluczową rolę w uprawie pszenżyta ozimego, będąc największym jego producentem w Unii Europejskiej oraz jednym z głównych w skali globalnej, z udziałem wynoszącym około 32% światowej produkcji. Pszenżyto znajduje zastosowanie nie tylko jako zboże paszowe, ale również jako surowiec w sektorze bioenergetycznym w produkcji bioetanolu czy biogazu oraz w mniejszym zakresie
w przemyśle piekarskim. Jego wielofunkcyjność i łatwa adaptacja do trudniejszych warunków środowiskowych to czynniki, które wpływają na wzrost znaczenia pszenżyta ozimego w rolnictwie zrównoważonym i strategiach bezpieczeństwa żywnościowego. Jest to szczególnie istotne w odniesieniu do gleb marginalnych oraz środowisk rolniczych narażonych na stresy abiotyczne.

Areałem ustępuje tylko pszenicy

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, powierzchnia upraw pszenżyta ozimego w Polsce w 2024 r. wyniosła 1 092 051 ha, co oznacza spadek o 45 tys. ha w porównaniu z rokiem 2023. Pomimo tego spadku gatunek ten zajmuje drugą pozycję pod względem powierzchni zasiewów zbóż ozimych w kraju, ustępując jedynie pszenicy. Największe areały upraw zlokalizowane są w województwach: wielkopolskim (180 tys. ha), mazowieckim (179 tys. ha) i łódzkim (121 tys. ha), natomiast najmniejsze
w małopolskim (12 tys. ha).

Jak plonowały odmiany w doświadczeniach?

Warunki hydrotermiczne w sezonie 2023/2024 istotnie wpłynęły na rozwój i plonowanie zbóż. We wrześniu odnotowano wysokie temperatury i niedobór opadów (50% normy), co skutkowało deficytem wilgoci. Październikowe opady (150% normy) poprawiły warunki dla wschodów. Rośliny weszły w fazę krzewienia w terminie zbliżonym do poprzednich sezonów wegetacyjnych. Zima była ciepła (szczególnie luty), co ograniczyło straty mrozowe. Ruszenie wegetacji rozpoczęło się ok. 3 tygodni wcześniej w porównaniu z wieloleciem, bo już pod koniec lutego, co przyspieszyło pozostałe fazy rozwojowe roślin. Pomimo dobrego przezimowania wiosenny deficyt wody ograniczył plonowanie – plony w sezonie 2023/2024 były niższe niż w roku poprzednim. Plon odmian wzorcowych pszenżyta ozimego wyniósł średnio 86,2 dt/ha i był wyższy od plonów innych gatunków zbóż ozimych.

W badaniach prowadzonych na dwóch poziomach agrotechniki (przeciętnym i intensywnym) najwyższe plony ziarna uzyskano dla nowej odmiany RGT Comebac, która osiągnęła odpowiednio 99,3 dt/ha i 110,9 dt/ha. Na drugim miejscu uplasowała się odmiana Promiso, zarejestrowana w 2024 r., uzyskując plony na poziomie 94,9 dt/ha (przeciętny poziom) i 105,9 dt/ha (intensywny poziom agrotechniki). Najwyższe wartości plonów w obu poziomach technologii uzyskano w regionie II (województwa warmińsko-mazurskie i podlaskie).

dr inż. Karolina Madajska
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 08/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”