Jak chronić ziarno zbóż w magazynach?

Tegoroczne żniwa za nami. Ci rolnicy, którzy zdecydowali się na przechowanie zebranego ziarna zbóż w magazynach, muszą zadbać o jego bezpieczeństwo. Jednym z większych zagrożeń są szkodniki. Jak sobie z nimi poradzić?

Obecnie do zwalczania szkodników występujących w magazynowanym ziarnie zbóż, według Rejestru Środków Ochrony Roślin publikowanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (stan na 31.08.23 r.), jest zarejestrowanych 9 preparatów kontaktowych i 21 fosforowodorowych.

Cztery substancje czynne w środkach kontaktowych

Substancjami czynnymi w preparatach kontaktowych są: naturalne pyretryny (jeden preparat), cypermetryna (jeden preparat), deltametryna (dwa preparaty) i pirymifos metylowy (pięć preparatów). Jak widać z tego zestawienia, rolnicy mają niewielkie możliwości rotacji substancji czynnych, do czego obligują ich aktualne przepisy prawne. Częste stosowanie takich samych preparatów może prowadzić do uodporniania się szkodników. Zjawisko to stanowi szczególne zagrożenie w magazynach nieprofesjonalnych, czyli pomieszczeniach adaptowanych tylko do czasowego przechowywania ziarna. W takich pseudomagazynach trudno zapewnić odpowiednie warunki składowania, w tym np. monitoring temperatury i wilgotności surowca, aktywne przewietrzanie czy dosuszanie. Należy pamiętać, że w wielu etykietach insektycydów jest zapis mówiący o możliwości wykonania tylko jednego zabiegu w sezonie!

Środki fosforowodorowe

W przypadku tej grupy insektycydów substancją czynną jest fosforowodór. Gaz ten generowany jest z preparatów w kontakcie z parą wodną zawartą w powietrzu. Należy pamiętać, że jest on bardzo toksyczny (neurotoksyna). Oprócz owadów i roztoczy magazynowych przy okazji gazowania zwalczane są też myszy i szczury. Fosforowodór jest także bardzo szkodliwy dla ludzi, zwierząt domowych, hodowlanych i dziko żyjących.

Chemicznie czysty fosforowodór jest bez zapachu, smaku i koloru. Charakterystyczny zapach karbidu, czosnku lub zepsutych ryb to efekt obecności pozostałości po produkcji preparatów. Wykonywanie zabiegów zwalczania szkodników magazynowych przy użyciu środków fosforowodorowych wymaga więc szczególnej ostrożności! Potrzebne jest nie tylko dobre przygotowanie merytoryczne (szkolenia!), ale także odpowiedni sprzęt (np. osobiste detektory fosforowodoru, sprzęt do pomiaru stężenia gazu, w tym rurki Draegera lub mierniki elektroniczne). Nie warto na tym oszczędzać! Dla bezpieczeństwa wykonanie zabiegu przy użyciu tej grupy środków często zleca się firmom profesjonalnym.

Ziarno musi być monitorowane

Przed wykonaniem zabiegu w magazynie konieczne jest stwierdzenie i określenie zagrożenia. W przypadku szkodników magazynowych bardzo trudno określić tzw. progi szkodliwości. Decydującym kryterium jest czas przechowywania i tempo rozwoju danego gatunku szkodnika. Ze względu na to jednak, że magazynowanie trwa zwykle wiele miesięcy, to już pojedyncze osobniki mogą być zagrożeniem.

tekst i fot. dr inż. Paweł Olejarski

Sitogran, Poznań

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 10/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”