Jak ochronić łuszczyny przed szkodnikami?

Szkodniki łuszczynowe to kolejne po słodyszku, a ostatnio niemal równoczesne, zagrożenie dla rzepaku. Ważnym elementem ich ograniczania jest precyzyjnie ustalony termin zabiegu – zanim samice zdążą złożyć jaja do wnętrza łuszczyn.

Brak gwałtownych i obfitych opadów oraz wyższe temperatury to czynniki sprzyjające rozwojowi szkodników łuszczynowych. Obecnie z uwagi na dynamikę zmian w przyrodzie trudno precyzyjnie prognozować, które szkodniki i w jakim nasileniu wystąpią w danym sezonie.

Pojawiają się coraz wcześniej

Zmiany klimatu pokazują dobitnie, że szkodniki na uprawach widzimy coraz szybciej – w niektórych latach chowacze łodygowe nawet w styczniu, a słodyszek już pod koniec marca. Tak samo chrząszcze chowacza podobnika w korzystnych warunkach pogodowych mogą pojawiać się na plantacjach rzepaku nawet razem ze słodyszkiem rzepakowym, gdy większość roślin znajduje się w fazie luźnego pąka kwiatowego. W tym okresie nie stanowią jeszcze poważnego zagrożenia, jednak już w tym momencie należy systematycznie obserwować ich nasilenie na uprawie. Chrząszcze podobnika masowo nalatują na plantacje, kiedy przez kilka dni utrzymują się temperatury ok. 20°C. Samice po kopulacji składają jaja do środka łuszczyn – najczęściej pojedynczo. Larwa żeruje do 40 dni wewnątrz łuszczyny, uszkadzając od 3 do 5 zawiązków nasion, po czym wygryza w łuszczynie otwór, przez który przedostaje się do gleby w celu przepoczwarczenia. W te otwory często wnika woda, co sprzyja rozwojowi patogenów, np. suchej zgnilizny kapustnych, szarej pleśni i czerni krzyżowych. Wygryzione otwory w łuszczynach stanowią także ułatwienie dla samic pryszczarka kapustnika, przez które składają swoje jaja.

Małe, ale groźne

Pryszczarek kapustnik to niewielka muchówka (wielkości ok. 1/3 komara), ale o dużym i rosnącym potencjale szkodliwości. Pojawia się zwykle na początku maja, kiedy rzepak ozimy rozpoczyna kwitnienie. Jednak warunki pogodowe mające wpływ na przyspieszenie wegetacji rzepaku jednocześnie stymulują wcześniejszy pojaw szkodników. Największe zagrożenie dla plantacji rzepaku to jednoczesne występowanie chowacza podobnika i pryszczarka kapustnika. Ale samice pryszczarka mogą składać jaja także bezpośrednio do młodych łuszczyn o długości ok. 1-2 cm. Larwy pryszczarka uszkadzają nasiona i ściany łuszczyn, a w jednej z nich może żerować nawet kilkadziesiąt sztuk. Zasiedlone łuszczyny zasychają i zwykle pękają, a larwy i resztki nasion osypują się na ziemię. Często są dodatkowo uszkadzane przez ptaki zwabione obecnością larw. Podobnie jak w przypadku podobnika, uszkodzone przez larwy pryszczarka łuszczyny mogą być wtórnie porażane przez sprawców chorób. Rzepakowi ozimemu zagraża pierwsze i drugie pokolenie pryszczarka kapustnika, natomiast rzepak jary uszkadzany jest głównie przez drugie i trzecie.

dr hab. inż. Przemysław Strażyński

prof. dr hab. Marek Mrówczyński

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. dr hab. inż. Przemysław Strażyński

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”