Jak odróżnić tasznika od tobołków?

Tasznik pospolity i tobołki polne występują na obszarze całej Polski. To pospolici intruzi na gruntach ornych, którzy zachwaszczają wszystkie rodzaje upraw. Powszechnie pojawiają się także na stanowiskach ruderalnych.

Tasznik i tobołki to rośliny dość blisko ze sobą spokrewnione, należące do rodziny kapustowatych (krzyżowych). Przed laty tasznika zaliczano nawet do rodzaju tobołków i nosił on miano tobołków właściwych. Obie rośliny na pierwszy rzut oka wyglądają podobnie i bywają przez rolników mylone. Detali pozwalających je od siebie odróżnić jest jednak sporo i osoba dysponująca odpowiednią wiedzą bez większego problemu może zidentyfikować oba gatunki na każdym etapie rozwoju.

Charakterystyczne łuszczynki

Wzniesiona, walcowata łodyga tasznika pospolitego osiąga na ogół od 15 do 50 cm wysokości. Dolne liście, zazwyczaj pierzastodzielne, o ząbkowanych odcinkach, rzadziej całobrzegie, osadzone są na ogonkach i zebrane w rozetę. Górne liście są siedzące, wcinano-ząbkowane lub niepodzielone. Na liściach można dostrzec (dla osób ze słabszym wzrokiem przyda się lupa!) gwiazdkowate włoski, na brzegach z domieszką włosków prostych. Kwiatostan to grono, z kwiatami białymi, drobnymi i niepozornymi. Owoce to trójkątnie sercowate łuszczynki, szczytem łukowato wycięte. Nasiona żółtawobrunatne, owalne, niewielkie (dł. ok. 1 mm). Liścienie są eliptyczne, z krótkimi ogonkami. Liście pierwszej pary są jajowate, całobrzegie; liście drugiej pary niekiedy z pojedynczymi ząbkami. Dalsze liście głębiej wycinane, pierzastoklapowane i pierzastosieczne. Zdarza się, że wyrośnięte siewki tasznika w stadium rozety mylone są z siewkami maku polnego.

Pęd tobołków polnych mierzy zazwyczaj od 15 do 50 cm wysokości. Łodyga jest kanciasta, wraz z liśćmi naga. Ogonkowe liście, które tworzą rozetę, są odwrotnie jajowate. Wyższe liście siedzące, podługowate, zatokowoząbkowane, obejmują łodygę strzałkowatymi nasadami. Kwiaty są białe, zebrane w grona. Owoce to duże, spłaszczone łuszczynki, szerokoowalne lub koliste, na szczycie z głębokim wąskim wycięciem. Nasiona jajowate, ciemnobrunatne, o powierzchni łukowato, podłużnie żeberkowanej, mniej więcej dwukrotnie większe niż u tasznika. Liścienie okrągławe, lekko wydłużone. Pierwsze liście odwrotnie jajowate, osadzone na krótkich ogonkach, czasami brzegiem faliste. Ziele oraz nasiona tobołków po rozgnieceniu wydzielają zapach czosnku.

Oprócz tobołków polnych na gruntach ornych (głównie na południu) niekiedy mogą się pojawić także tobołki przerosłe, rośliny odznaczające się m.in. mniejszymi rozmiarami (10-25 cm wysokości), obłymi łodygami i brakiem charakterystycznego zapachu czosnku.

Chwasty o dużych wymaganiach

Tasznik pospolity uważany jest za jedną z najpospolitszych roślin w skali całego globu! Występuje praktycznie na wszystkich typach gleb. Wytwarza zróżnicowane ekotypy przystosowane do różnych warunków siedliskowych. Roślina ta w Polsce rośnie najczęściej na glebach żyznych, lekko wilgotnych, o odczynie zbliżonym do obojętnego.

Tobołki polne, podobnie jak tasznik, pojawiają się na różnych rodzajach gleb, a najchętniej zasiedlają obszary zasobne w składniki pokarmowe oraz wodę, z uregulowanym odczynem.

tekst i fot. mgr inż. Tomasz Snopczyński

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB, Wrocław

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 02/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”