Jak ograniczyć skutki przymrozków?

Konsekwencjom wiosennych przymrozków, które często powodują szkody w uprawach rolniczych, nie zawsze można zapobiec. Przyjmując jednak odpowiednią strategię, można je ograniczyć, a niekiedy nawet całkowicie zniwelować.

Przymrozek to zjawisko atmosferyczne, które przejawia się obniżeniem temperatury powietrza przy gruncie poniżej 0°C, przy średniej dobowej powyżej 0°C. Najczęściej przymrozki występują w zagłębieniach i obniżeniach terenu, dolinach rzecznych, obszarach będących pod wpływem klimatu morza oraz gór. Choć nie jest to regułą, z przymrozkami mamy do czynienia na terenie całego kraju.

Rodzaje przymrozków

Wyróżniamy cztery kategorie przymrozków, w zależności od zakresu temperatury. Przymrozki łagodne – temperatura w przedziale od 0 do –2,0°C; umiarkowane od –2,1 do –4,0°C; silne od –4,1 do –6,0°C i bardzo silne poniżej –6,1°C. Przymrozkom często towarzyszy szron, który jest opadem atmosferycznym w postaci drobnych lodowych kryształków. Niebezpieczeństwo związane z wystąpieniem przymrozków występuje na ogół wiosną i jesienią, czyli na początku i końcu wegetacji. Przymrozkami, które najczęściej spędzają sen z powiek rolników, są te, które mają miejsce wiosną, choć i te jesienne mogą spowodować znaczne straty w produkcji roślinnej. Duże straty powodowane na początku wegetacji związane są z tym, że rośliny jare rozpoczynają dopiero swój rozwój, są małe i bardziej wrażliwe na niekorzystne warunki atmosferyczne. Oziminy są mniej wrażliwe na niskie temperatury występujące w okresie tzw. „zimnych ogrodników” czy „zimnej Zośki”, dlatego straty spowodowane przez niskie temperatury w tych uprawach są mniejsze. Wyjątek stanowi uprawa rzepaku ozimego, gdyż gatunek ten w okresie pojawiania się przymrozków przeważnie kwitnie. Rośliny kwitnące są wrażliwe na niskie temperatury, przez co straty związane z ich wystąpieniem mogą być duże.

Uszkodzenia roślin są różne

Stopień uszkodzenia roślin na skutek przymrozków zależy od takich czynników jak: temperatura, długość okresu trwania niskich temperatur, faza rozwojowa, a także kondycja rośliny uprawnej. Niskie temperatury w uprawie kukurydzy prowadzą do powstawania kryształków lodu w komórkach rośliny oraz w przestrzeniach międzykomórkowych. Zamarzająca woda prowadzi do uszkodzenia, a nawet całkowitego zniszczenia organów w wyniku destrukcji struktury wewnątrzkomórkowej tkanki roślinnej.

dr inż. Przemysław Kardasz

Instytut Ochrony Roślin – PIB, PSD w Winnej Górze

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”