Kiedy i czym zwalczyć alternariozę?

Jedną z głównych przyczyn niszczenia powierzchni asymilacyjnej w sezonie wegetacyjnym oprócz zarazy ziemniaka jest alternarioza. Na co należy zwrócić uwagę, przystępując do zwalczania tej choroby?

Sprawcami choroby są grzyby z rodzaju Alternaria, które wywołują suchą plamistość liści (A. solani) i brunatną plamistość liści (A. alternata). Ze względu na podobny czas wystąpienia oraz objawy obydwie choroby określa się potocznie nazwą „alternarioza ziemniaka”.

Znaczenie choroby wzrosło

W przeszłości uważana była za chorobę ekstensywnej uprawy. Obecnie uznawana jest za chorobę o znaczeniu gospodarczym. Istnieje szereg przyczyn, z powodu których uzyskała taki status. Do najważniejszych należą:

•  termin jej pojawu – faza kwitnienia i tuberyzacji bulw (tab. 1.); utrzymanie w tym okresie pełnej powierzchni asymilacyjnej pozwoli na uzyskanie wysokich plonów,
•  zmiany klimatyczne – łagodne zimy i wilgotne, ciepłe lata stwarzają warunki do przetrwania źródeł infekcji i wywołania choroby w sezonie następnym,
•  wzrost intensywności uprawy odmian wczesnych i bardzo wczesnych, szybciej rozwijających się także pod okrywami,
•  zwiększanie liczby roślin w obsadzie przy intensywnej uprawie,
•  porażanie roślin innymi chorobami, np. wirusami czy rizoktoniozą.

Infekcja rozpoczyna się od dolnych liści

Sprawcy alternariozy zimują jako grzybnia, chlamidospory lub konidia w glebie i na resztkach porażonych roślin (rysunek). Wiosną infekcja rozpoczyna się za sprawą inokulum przenoszonego na dolne, najstarsze liście wraz z kroplami rozpryskującej się wody. Patogen jest zdolny do infekcji tkanki liściowej przez aparaty szparkowe, zranienia lub bezpośrednio przez nieuszkodzony naskórek. Pierwsze objawy choroby mogą pojawić się już 2-4 tygodnie po wschodach. Początkowo infekcja nie postępuje dalej i objawy występują tylko na dolnym poziomie.

Rozwój sprawców zależy od pogody

Dalszemu rozwojowi alternariozy sprzyjają temperatura powietrza – od 5 do 30°C (optymalna 20°C) oraz starzenie się roślin lub ich osłabienie innymi chorobami czy brakiem składników pokarmowych. Następuje wtedy gwałtowny rozwój choroby i przenosi się ona z dolnego piętra na liście położone wyżej oraz inne rośliny. Pomimo charakterystycznych objawów alternariozę można łatwo pomylić z objawami wywoływanymi przez innych sprawców, np. szarą pleśń lub niedoborami magnezu czy manganu.

tekst i fot. dr inż. Jerzy Osowski

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Radzików

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”