Międzyplony jako zielony nawóz

Międzyplony we współczesnym rolnictwie postrzegane są głównie jako element o znaczeniu środowiskowym, agrotechnicznym i ekonomicznym. W naszym kraju mają szczególne znaczenie w kontekście łagodzenia skutków zbyt dużego udziału zbóż w strukturze zasiewów, niekorzystnych z punktu widzenia właściwości gleby, kumulacji agrofagów i kompensacji zachwaszczenia.

Przyorana biomasa międzyplonów, tzw. zielony nawóz, korzystnie wpływa na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Przyczynia się do rozluźnienia gleb ciężkich, a glebom lekkim nadaje większą spoistość, wzbogacając je w związki koloidalne.

Zatrzymują azot

Uprawa międzyplonów poprawia właściwości sorpcyjne, buforowe, filtracyjne i retencyjne gleby, co korzystnie wpływa na stan uwilgotnienia gleby. Zwiększa zawartość glebowej materii organicznej, a przy uprawie roślin bobowatych dostarcza do gleby znacznych ilości azotu, z którego korzystają rośliny następcze. Biomasa międzyplonów poprawia też stan fitosanitarny gleby, ponieważ zwiększa populację pożytecznych mikroorganizmów w glebie, a przeciwdziała rozwojowi patogenów chorobotwórczych, zwłaszcza tych, które wywołują zgorzel siewek i choroby podstawy źdźbła. Ponadto międzyplony chronią glebę przed erozją (tzw. zielone pola) oraz ograniczają wymywanie składników pokarmowych, zwłaszcza azotu, w głąb profilu glebowego. Według badań przeprowadzonych w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach roczne straty azotu z tego powodu w warunkach klimatycznych Polski szacuje się na 120 kg N/ha. Proces ten najintensywniej zachodzi wiosną i jesienią na glebach pozbawionych okrywy roślinnej. Międzyplony wydłużają okres przykrycia gleby, co ogranicza proces wymywania azotu, a w konsekwencji przenikania tego składnika do wód gruntowych. Ma to duże znaczenie ekologiczne i ekonomiczne. W przeciwieństwie do obornika, nawozy zielone pozwalają też na ograniczenie zachwaszczenia pola.

Co siać w międzyplonach?

Rośliny uprawiane na zielony nawóz powinny się charakteryzować szybkim tempem wzrostu, pozwalającym na uzyskanie dużej biomasy w stosunkowo krótkim czasie i dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym, umożliwiającym pobieranie składników pokarmowych z głębszych warstw gleby. Ponadto powinny być mało wymagające odnośnie do warunków pogodowych oraz odporne na choroby i szkodniki.

prof. dr hab. Mariola Staniak

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach

fot. Artyszak

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 06/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”