Mieszać czy nie mieszać – oto jest pytanie!

Nowe – stare, stare – nowe… Jakie decyzje podjąć w kwestii doboru upraw, odmian czy nawet systemu gospodarowania? Jedno jest pewne – nasze działania muszą być zgodne z wytycznymi integrowanej ochrony i założeń Europejskiego Zielonego Ładu, w którym jest wyraźny nacisk na zwiększenie bioróżnorodności w środowisku rolniczym. Idealnym rozwiązaniem jest koncepcja zasiewów mieszanych.

Zasady i wytyczne integrowanej ochrony roślin kładą bardzo duży nacisk na wykorzystanie wszystkich możliwych i dostępnych metod mających na celu ograniczenie do nieszkodliwego poziomu liczebności populacji organizmów szkodliwych. Należy podkreślić, że zasady integrowanej ochrony w warunkach polskiego rolnictwa nie są nowością i od wielu lat producenci rolni oraz doradcy stosują je w zapobieganiu skutkom dużego nasilenia występowania agrofagów. Podobnie, koncepcja zasiewów mieszanych jest znana w systemie gospodarowania od wielu lat, nie tylko w Polsce. Niemniej warto o tym przypominać, a nawet zalecać do stosowania w gospodarstwach rolnych ukierunkowanych na zrównoważenie, działania proekologiczne oraz harmonię pomiędzy działalnością człowieka a otaczającym go środowiskiem.

Łatwe i tanie

Liczne doświadczenia przeprowadzane w jednostkach naukowych potwierdziły tezę, że uprawa zbóż i roślin bobowatych w postaci mieszanek przywraca bioróżnorodność. Mieszanki, dzięki odrębności wysiewanych odmian/gatunków, lepiej wykorzystują zasoby naturalne gleby, wprowadzają element różnorodności środowiska, rośliny są „silniejsze”, a tym samym bardziej odporne na presję patogenów chorobotwórczych. Zasiewy mieszane wkomponowują się w rolnictwo zrównoważone i prośrodowiskowe, ponadto są rozwiązaniem łatwym i tanim.

Zwiększają trwałość odporności genetycznej

W ostatnich latach w wielu gospodarstwach prowadzi się intensywne rolnictwo konwencjonalne oraz stałe unowocześnianie technologii produkcji. Jest to z jednej strony zrozumiałe – każdy rolnik chce osiągnąć satysfakcjonujący zysk. Jednak z drugiej strony, uprawiając rok po roku takie same gatunki, a co gorsze, takie same odmiany roślin uprawnych, można doprowadzić do bardzo groźnego zjawiska genetycznego zawężania i ujednolicania uprawianych odmian. Duże areały pojedynczych kreacji z pokrewnymi bądź identycznymi typami genetycznej odporności na choroby sprzyjają szybkiemu rozprzestrzenianiu się patogenów chorobotwórczych, a co za tym idzie prowadzą do przedwczesnego „załamywania” odporności odmiany i jej wycofywania z rynku.
Jednym z tańszych i stosunkowo łatwych sposobów różnicowania i jednocześnie zwiększania trwałości odporności genetycznej odmian w warunkach produkcyjnych jest właśnie ich uprawa w rozmaitych typach zasiewów mieszanych. Pod pojęciem „zasiewy mieszane” rozumiemy zarówno międzygatunkowe mieszanki (zbożowo-bobowate i zbożowo-zbożowe), jak i mieszanki międzyodmianowe w obrębie jednego gatunku, głównie zbóż.

tekst i fot. dr hab. Anna Tratwal, prof. IOR – PIB
Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”