Nawożenie wspierające zimowanie zbóż

Jednym z głównych zadań producenta zbóż w okresie jesieni jest stworzenie warunków do wytworzenia rozbudowanego systemu korzeniowego. Założenie to jest możliwe do zrealizowania w stanowisku o uregulowanym odczynie, zasobnym w dostępne formy fosforu i potasu, umiarkowanie zaopatrzonym w wodę i azot oraz pozbawionym warstw zagęszczonych.

Temperatura jest czynnikiem środowiskowym wpływającym na wszystkie procesy fizjologiczne roślin. Wzrost tolerancji zbóż ozimych (głównie pszenicy) na niskie temperatury wiąże się z dwoma grupami czynników:

• lepszym ukorzeniem się rośliny – niekorzystne warunki termiczne mogą przetrwać rośliny, które do zimowego spoczynku wytworzyły co najmniej 3 liście, a więc rozpoczęły fazę krzewienia;
• metabolizmem azotowym – zwraca się uwagę na wskaźnikową rolę zawartości kwasu glutaminowego i proliny.

Zjawiska zachodzące w roślinie przygotowujące ją do zimowania określa się jako hartowanie. W tym okresie w roślinie intensywnie zachodzą procesy zmiany struktur błon komórkowych, syntezy grupy białek silnie wiążących wodę oraz następują zmiany wzrostu lipidów w błonach komórkowych. Ponadto w roślinie przebiegają reakcje syntezy etylenu oraz związków usuwających wolne rodniki tlenowe. Wymienione procesy ograniczają warunki do wzrostu kryształków lodu w komórkach. Istotną rolę w poprawieniu warunków zimowania zbóż odgrywa ilość zgromadzonych cukrów i soli w soku komórkowym, które zwiększają gęstość właściwą cytoplazmy, obniżając o kilka stopni temperaturę zamarzania.

Fosfor decyduje

Aby ograniczyć ryzyko wpływu niskich temperatur na stan przezimowania roślin, należy zadbać o dobre przygotowanie roślin do spoczynku zimowego poprzez prawidłowe przedsiewne nawożenie w okresie jesiennym. Wiedza o roli składników pokarmowych w budowaniu wzrostu odporności roślin na niskie temperatury nie jest jednak w pełni wykorzystana w praktyce rolniczej. W tym kontekście pojawia się pytanie: które makro- i mikroskładniki mają szczególne znaczenie w kształtowaniu wzrostu odporności roślin na działanie niskich temperatur? Spośród makroskładników jako priorytetowe wymienia się głównie trzy pierwiastki, a mianowicie azot (N), fosfor (P) i potas (K).

inż. Adam Paradowski

fot. Gaj

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 10/2021 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”