Nowa warunkowość płatności obszarowych

Nowa Wspólna Polityka Rolna właśnie wchodzi w życie, z dwuletnim opóźnieniem. WPR znacznie przeorganizowuje dotychczasowe zasady i wprowadza nowe rozwiązania o charakterze prośrodowiskowym.

W skład tzw. nowej architektury środowiskowo-klimatycznej wchodzą warunkowość, ekoschematy i interwencje w filarze drugim płatności (rolnośrodowiskowe, ekologiczne, inwestycje itp.).

Czym jest warunkowość

Nazwa „warunkowość” sygnalizuje, że spełnienie wymagań jest niezbędnym warunkiem otrzymania pełnych płatności obszarowych. Została utworzona z dotychczasowych wymagań wzajemnej zgodności oraz zazielenienia, wzmocniona dodatkowymi elementami. Jest obowiązkowa we wszystkich państwach członkowskich. Warunkowość oparta jest na zbiorze przepisów, które będą musiały być przestrzegane w gospodarstwie jako minimalne normy i wymogi (określone w załączniku III do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/2115):

• podstawowych wymogów w zakresie zarządzania (Statutory Management Requirements – SMR) oraz
• norm dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (Good Agricultural and Environmental Condition – GAEC);

Przepisy obejmują trzy obszary: klimat i środowisko, zdrowie publiczne i zdrowie roślin oraz dobrostan zwierząt. Każdy z tych obszarów jest bardzo ważny.

Wymogi w zakresie zarządzania (SMR)

To nic innego, jak funkcjonujące już przepisy prawa stosowanego w Polsce. Każdy obywatel musi ich przestrzegać. Dla przykładu, ustawa o ochronie środowiska zabrania niszczenia cennych siedlisk, zabijania, chwytania ptaków niszczenia gniazd itd. Jeżeli naruszymy te przepisy, to zostaniemy ukarani z mocy prawa – mandatem, grzywną lub inną karą. W warunkowości elementy te stanowią wymogi SMR 3 i 4 – Ochrona dzikiego ptactwa i Ochrona siedlisk przyrodniczych dzikiej flory i fauny.

Normy dobrej kultury rolnej (GAEC)

Są to stworzone nowe wymagania, które zostały ramowo określone w rozporządzeniu UE dotyczącym planów strategicznych. Szczegółowe zapisy zawiera rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie norm dobrej kultury zgodnej z ochroną środowiska. Normy te mają na celu łagodzenie zmian klimatu i przystosowanie się do nich, stawianie czoła wyzwaniom związanym z wodą, przyczynienie się do ochrony gleby i poprawy jej jakości oraz ochrony różnorodności biologicznej i poprawy jej jakości.

Dla gospodarstw wymieniono 11 wymogów SMR i 9 norm GAEC, które stają się warunkiem otrzymania płatności w pełnym wymiarze i będą kontrolowane. Brzmi to dość „groźnie” – aż 20 różnych wymagań dla rolnika. Należy jednak wszystkich uspokoić, bo większość z przepisów jest łatwa do zrealizowania i, bazując na dotychczasowych praktykach wzajemnej zgodności, nie stanowi problemu.

mgr inż. Marek Krysztoforski

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie

fot. Fiedler

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”