Nowe odmiany rzepaku na nowe wyzwania

Ważnym elementem produkcji rzepaku, o którym decyduje rolnik, jest wybór odpowiedniej odmiany. Przed nowym sezonem wegetacyjnym producenci mogą zapoznać się z odmianami wpisanymi do Krajowego rejestru (KR) w br. Materiał siewny większości z nich zapewne będzie w najnowszej ofercie dystrybutorów nasion.

Nowe odmiany pochodzą aż z dziewięciu różnych hodowli, w tym jednej krajowej. Do KR zostało wpisanych 15 odmian mieszańcowych – F₁: Crocant, DK Exaura, DK Excentric, DK Expose, ES Criterio, Jurek, KWS Lauros, LG Apollonia, LG Auckland, Manhattan, Nairobi, Pirol, PT303, Tuba, Zeus oraz trzy populacyjne – Bachus, Uniwersum i Tom. Aktualnie w KR wpisanych jest 147 odmian rzepaku ozimego. Większość stanowią kreacje mieszańcowe, których jest 119. Pozostałe to odmiany populacyjne – jest ich obecnie 28. Blisko 90% odmian wpisanych do KR pochodzi z zagranicy. Ponad połowę zarejestrowanych odmian stanowią kreacje nowe, wpisane do rejestru w ostatnich pięciu latach.

Duże oczekiwania

Nowe odmiany tworzone przez hodowców są innowacyjnym środkiem produkcji, niezbędnym do sprostania wymaganiom zrównoważonego rolnictwa. Zwłaszcza odmiany cechujące się wysokim potencjałem plonowania, ale także bardzo dobrą zdrowotnością, przejawiającą się odpornością na różne patogeny, będą ważnym czynnikiem pozwalającym spełnić założenia integrowanej ochrony i produkcji rzepaku. Ma to również duże znaczenie w kontekście unijnych strategii zawartych w „Europejskim Zielonym Ładzie”. W stosunkowo krótkim okresie zakłada on m.in. radykalne ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, a także nawożenia. Stąd tak ważna jest odporność lub tolerancja nowych odmian na różne stresy ograniczające ich potencjał plonowania. Należy podkreślić, że wyhodowanie nowej odmiany jest procesem złożonym i trwa przeważnie wiele lat, średnio 7-8. Dlatego dostępność nowych odmian odpowiadających oczekiwaniom użytkowników, stosujących integrowaną uprawę i ochronę rzepaku, będzie następowała stopniowo, na przestrzeni wielu lat.

Plon w parze z odpornością

Odmiany wpisane do KR w br. przejawiały w badaniach rejestrowych dużą plenność oraz wyróżniały się innymi korzystnymi właściwościami. Plonowanie odmian jest warunkowane genetycznie, jednak duży wpływ mają na nie także warunki siedliskowe (głównie gleba), czynniki agrotechniczne, w tym zwłaszcza intensywność uprawy oraz warunki pogodowe.

Wytworzony przez roślinę rzepaku plon stanowi wypadkową wielu różnych cech odmiany, zwłaszcza jej wytrzymałości na warunki stresowe (m.in. niedobór opadów lub niskie temperatury) oraz odporności na choroby. Przy ocenie jakości nasion nowych odmian istotna jest duża zawartość tłuszczu, a przy uwzględnieniu paszowego wykorzystania rzepakowej śruty poekstrakcyjnej ważna jest także wysoka zawartość białka oraz niska zawartość glukozynolanów i włókna. Zawartością tłuszczu w nasionach wyróżniały się odmiany: PT303, Tuba i DK Exaura. Parametr ten powinien być w większym zakresie uwzględniany w cenie nasion w skupie.

tekst i fot. mgr inż. Jacek Broniarz

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 07/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”