Ochroń rzepak przed słodyszkiem

Słodyszek rzepakowy nadal jest uważany za szkodnika rzepaku o największym znaczeniu gospodarczym, choć zdarzają się lata, kiedy pojawia się w mniejszym nasileniu. Największe zagrożenie stanowi w okresie pąkowania rzepaku.

Chrząszcze słodyszka zimują w ściółce lub wierzchniej warstwie gleby na miedzach, rowach, skrajach lasów i zadrzewień. Wczesna i ciepła wiosna zwiastuje wcześniejszy pojaw tego groźnego szkodnika, ponieważ już kilkudniowe okresy z temperaturą ok. 10°C i więcej stymulują „przebudzenie” chrząszczy. Chrząszcze słodyszka w celu uzupełnienia energii po zimowym spoczynku początkowo przelatują na żółto kwitnące kwiaty – głównie chwastów. O tym, w jakim terminie i w jakim nasileniu pierwsze chrząszcze słodyszka pojawią się na plantacjach rzepaku, zadecydują warunki pogodowe – przede wszystkim temperatury. Terminy nalotów pierwszych chrząszczy na plantacje rzepaku ozimego są różne w poszczególnych latach i rejonach kraju, ale najczęściej przypadają na okres od połowy marca do końca kwietnia. Okresy nalotów mogą trwać nawet do kilkunastu tygodni i rośliny rzepaku ozimego i jarego mogą znajdować się w różnych stadiach rozwojowych – od stadium rozety do pełni kwitnienia. Główny nalot słodyszka zwykle ma miejsce przed kwitnieniem, gdy temperatura powietrza osiągnie około 15°C i utrzymuje się przez kilka dni. Poprzedzony jest lotem mniejszej liczby chrząszczy, które początkowo gromadzą się na brzegach plantacji. Po kopulacji samice słodyszka składają około 200 jaj bezpośrednio do pąków kwiatowych. Larwy przez około 4-6 tygodni odżywiają się pyłkiem, po czym przemieszczają się do gleby  w celu przepoczwarczenia. Chrząszcze pojawiają się w czerwcu, żerują do końca sierpnia, a następnie przelatują w miejsca zimowania.

Szkody powodują chrząszcze

Największe uszkodzenia wyrządzają chrząszcze, które przegryzają pąki, żeby dostać się do pyłku. Rośliny rzepaku są najbardziej zagrożone w fazie „zielonego pąka”, a uszkodzone pąki (najczęściej wierzchołkowe) żółkną, zasychają i odpadają (pozostają same szypułki). Kiedy w okresie pąkowania wystąpią kilkudniowe chłodniejsze okresy opóźniające wegetację i zakwitnięcie roślin, to straty mogą być znacznie większe. Szacuje się, że w wyniku żerowania słodyszka straty plonu na nieodpowiednio chronionej plantacji mogą sięgać 80%. Słodyszek jest wyjątkowo odporny na niekorzystne warunki atmosferyczne. Rośliny rzepaku masowo opanowane przez słodyszka opóźniają kwitnienie w wyniku uszkodzenia najwcześniej rozwijających się pąków wierzchołkowych. Larwy słodyszka również żerują wewnątrz pąków odżywiając się pyłkiem, ale nie powodują poważnych strat gospodarczych.

dr hab. Przemysław Strażyński, prof. dr hab. Marek Mrówczyński
Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. Strażyński

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”