Ochroń ziemniaki przed alternariozą

Zdolność do rozwoju w wyższych temperaturach powoduje, że alternarioza ziemniaka jest coraz bardziej agresywna, a obserwowane zmiany klimatyczne mogą tę tendencję jeszcze nasilić. Jak ograniczyć szkody wyrządzane przez sprawców choroby?

Produkcja ziemniaków jest obecnie utrudniona przez szereg ograniczeń biotycznych (patogeny chorobotwórcze) i abiotycznych. Zmiany warunków pogodowych (wyższe temperatury powietrza, długotrwałe susze, gwałtowne opady) powodują także zmiany w populacjach patogenów odpowiedzialnych za wywoływanie chorób ziemniaka, stwarzając problemy w jego uprawie. Jedną z chorób, która zyskuje na znaczeniu w ostatnich latach, jest alternarioza ziemniaka.

Sprawców jest dwóch

Alternarioza ziemniaka to zespół dwóch chorób – brunatnej plamistości liści i suchej plamistości liści, które ze względu na podobne objawy morfologiczne określane są potocznie jako alternarioza. Sprawcą choroby są grzyby z rodzaju Alternaria: Alternaria alternata i A. solani. Są one zaliczane do grzybów nekrotroficznych, które porażają głównie rośliny osłabione przez warunki stresowe (niedobór składników pokarmowych, wysokie temperatury, niedostatek wilgoci) oraz zakażone np. wirusem PVY lub PLRV.

Pierwsze objawy są na liściach najstarszych

Głównymi źródłami infekcji są: konidia, chlamydospory i szczątki grzybni, które przetrwały na resztkach roślin w glebie. Pierwsze objawy choroby można zauważyć już 2-4 tygodnie po wschodach roślin, na dolnych najstarszych liściach położonych bliżej redliny, gdzie patogen jest w stanie przeniknąć przez nienaruszony naskórek lub aparaty szparkowe oraz różnego rodzaju zranienia. Choroba może się nie rozwijać dalej przez dłuższy okres – i sprawia to wrażenie, jakby nie stanowiła żadnego zagrożenia. Początkowo są to małe, nieregularne, ciemnobrązowe do czarnych plamy nekrotyczne o średnicy ok. 10-15 mm.

Z czasem przypominają „tarcze strzelnicze”

Plamy w miarę powiększania się przyjmują charakterystyczny wygląd, stanowiący cechę diagnostyczną choroby. Tworzące się koncentryczne kręgi na powierzchni nekroz są zobrazowaniem kolejnych infekcji i reakcji obronnej rośliny. Pojawiający się na powierzchni nekroz wzór jest często określany jako „tarcza strzelnicza” czy układ słoi na ściętym pniu drzewa. Plamy te wraz ze zwiększaniem swojej powierzchni mogą się ze sobą łączyć, powiększając tym samym ubytki w powierzchni asymilacyjnej liścia. Dodatkowo dookoła nekroz widoczna jest strefa „działania” toksyn produkowanych przez sprawcę choroby – żółtej barwy otoczka, która w połączeniu z nekrozami przyspiesza zamieranie liścia.

tekst i fot. dr inż. Jerzy Osowski

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Oddział w Boninie

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2023 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”