Ogranicz straty przy zbiorze

Straty nasion rzepaku ozimego można znacząco ograniczyć poprzez bieżące monitorowanie plantacji, podejmowanie terminowych i trafnych decyzji oraz przeprowadzenie zbioru w pełni dojrzałych roślin. Duży wpływ na straty ilościowe i jakościowe ma również zastosowana technologia zbioru oraz prawidłowe ustawienia parametrów roboczych wykorzystywanych maszyn.

Każdy rok charakteryzuje się innym przebiegiem pogody, co przy specyficznych cechach biologicznych rzepaku ozimego dodatkowo stwarza szereg trudności podczas zbioru. Zarówno przy zbiorze dwuetapowym zbyt wczesne skoszenie łanu i po wysuszeniu jego omłot, jak i zbyt wczesny zbiór bezpośredni kombajnem z pnia skutkują uzyskiwaniem nasion o zróżnicowanych parametrach pod względem dojrzałości. W efekcie dochodzi do znacznych strat nasion, ilościowych oraz jakościowych, ponieważ nie są one dobrze omłócone oraz pogarszają się cechy decydujące o ich właściwościach technologicznych. Z kolei zbyt późny zbiór powoduje wzrost strat wynikających z osypywania się nasion z pękających łuszczyn zarówno na pokosach, jak też z wcześniej dojrzałych łuszczyn na pędzie głównym i górnych rozgałęzieniach roślin w stojącym łanie.

Przygotuj plantację do zbioru

Dobre przygotowanie plantacji rzepaku do zbioru pozwoli przede wszystkim ograniczyć straty nasion i polega na: wspomaganiu naturalnego dojrzewania rzepaku, wyrównywaniu dojrzewania roślin w łanie, zmniejszeniu skutków obecności chwastów w dojrzewającym łanie oraz zabezpieczeniu łuszczyn przed nadmiernym pękaniem.

Wspomaganie dojrzewania wiąże się z zastosowaniem w zalecanych fazach rozwojowych roślin rzepaku rekomendowanych i jednocześnie dostępnych na rynku środków ochrony roślin. Obecnie oferowane są preparaty zarejestrowane i bazujące na tej samej substancji biologicznie czynnej, którą jest glifosat. Wykonanie oprysku rekomendowane jest w pełni dojrzałości technicznej rzepaku, kiedy wilgotność nasion wynosi ok. 30%. Zabieg preparatem zawierającym glifosat zaleca się też przeprowadzić na plantacjach silnie zachwaszczonych. Opryskiwanie ma na celu wyrównywanie dojrzewania łanu rzepaku i spowodowanie zaschnięcia obecnych w nim chwastów, co ułatwia przeprowadzenie zbioru.

Wykonany terminowo zabieg zmniejsza straty nasion w wyniku pękania łuszczyn, poprawia jakość nasion oraz umożliwia dobre wymłócenie. Jednocześnie trzeba też pamiętać, że plantacje wylegnięte oraz o mocno „skręconych” roślinach nie nadają się do zbioru dwuetapowego, ponieważ skoszone rośliny ułożone zostaną na zbyt niskim ściernisku. Utrudnione będzie wówczas schnięcie pokosu, a nasiona rzepaku w bezpośrednim kontakcie z podłożem będą mogły łatwo skiełkować.

Zbierasz dwuetapowo?

Zbiór dwuetapowy może być wykonywany wtedy, gdy łan jest stojący, rośliny rzepaku dojrzewają na plantacji nierównomiernie i przede wszystkim dysponujemy środkami technicznymi do jego przeprowadzenia. Nierówne dojrzewanie łanu może być spowodowane mozaikowatością gleb, niedokładnym rozsiewaniem nawozu azotowego, porażeniem roślin przez choroby i szkodniki czy też wystąpieniem wtórnego zachwaszczenia. Wówczas określenie dojrzałości jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe i celowym będzie zastosowanie metody dwuetapowej. Wtedy świadomie rezygnujemy ze stosowania środków ochrony roślin i zbiór rozpoczynamy wcześniej.

W pierwszym etapie wykorzystywana jest kosiarka pokosowa wyposażona w przyrząd do koszenia i formowania pokosów. Koszenie łanu rzepaku należy rozpocząć w terminie dojrzałości technicznej, a prace najkorzystniej jest wykonywać przy słonecznej pogodzie. Jest to zazwyczaj okres ok. trzech dni dla danej plantacji. Za dojrzałość techniczną uznaje się stan, kiedy łan przybiera zielono-żółtawą barwę. Łuszczyny są wtedy jeszcze elastyczne i daje się na nich zauważyć zarysy linii nasion.

tekst i fot. prof. UPP dr hab. inż. Ireneusz Kowalik

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 06/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”