Ogranicz straty rzepaku podczas zbioru

Nasiona rzepaku są obecnie i, wszystko na to wskazuje, również w najbliższej przyszłości będą poszukiwanym surowcem na rynkach światowych. Ich ceny w kwietniu były bardzo wysokie i osiągnęły poziom nienotowany do tej pory. Warto więc zadbać o to, aby możliwie wszystkie zawiązane nasiona trafiły do magazynów.

Najwyższe plony nasion i tłuszczu można uzyskać tylko z dojrzałych nasion. W trakcie zbioru muszą one mieć właściwy kolor – grafitowy. Urządzenia młócące kombajnu powinny być odpowiednio wyregulowane, tak by zbierane nasiona nie były połówkowane.

Osypywania nasion podczas zbioru nie da się całkowicie uniknąć, co wynika z biologii rzepaku. Po zbiorze nowoczesnym kombajnem wyposażonym w przedłużony stół do rzepaku i boczne kosy, na polu pozostaje około 30-50 kg nasion na hektarze, ale na plantacjach źle prowadzonych i niewłaściwie koszonych straty mogą być znacznie wyższe i dochodzić do 100-200 kg/ha i więcej.

Pogoda nie sprzyjała wegetacji

Obawiam się, że w tym sezonie plony rzepaku nie będą zbyt wysokie, ponieważ w kwietniu było zimno, a nocne przymrozki hamowały jego wzrost i rozwój. Ponadto opady były dalekie od potrzeb wodnych rośliny. W Łosiowie (pow. Brzeg) na przełomie II i III dekady kwietnia br. pęd główny wystrzelił, a pędy boczne dopiero zaczęły rosnąć, kiedy w tym samym czasie w poprzednich latach rośliny silnie już się rozgałęziały i zawiązywały dorodne grona kwiatowe na bocznych pędach. Czy nadrobią tegoroczne opóźnienia? Czas pokaże.

Przebieg tworzenia plonu rzepaku

Powinniśmy pamiętać, że rzepak ozimy zwykle kwitnie około 3 tygodni, a w lata o zimnej wiośnie dłużej. Najwcześniej zakwitają kwiatostany na pędzie głównym, nieco później na pędach środkowego piętra, a najpóźniej w dolnych partiach roślin. W podobnej kolejności przebiega też proces dojrzewania nasion. Łuszczyny górnych gron dają 50-60% plonu, ze środkowych 20-30%, a z dolnych, które dojrzewają najpóźniej, 15-20% plonu.

Rzepak uprawiany jest przede wszystkim na olej. Najwięcej go zawierają nasiona pochodzące z dolnych rozgałęzień, pod warunkiem jednak, że dojrzewają w naturalny sposób. Tłuszcz w nasionach odkłada się tuż przed końcem wegetacji. Materiały zapasowe zawarte w nasionach w ostatnich fazach rozwojowych pochodzą przede wszystkim z remobilizacji składników zawartych w łodygach, liściach i ściankach łuszczyn. Ten proces trwa aż do uzyskania przez rośliny pełnej dojrzałości na wszystkich piętrach (pędach). O wysokości plonów w bardzo dużej mierze decyduje masa 1000 nasion; zachodzi tutaj prosta zależność – im rzepak dłużej jest zielony i asymiluje, tym ma większą szansę na wykształcenie dorodnych nasion, a co za tym idzie wydania
wysokiego plonu.

tekst i fot. dr Władysław Kościelniak

doradca rolny

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 06/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”