Optymalnie zastosuj azot po raz trzeci

Optymalne odżywienie pszenicy w każdej fazie rozwojowej jest podstawowym gwarantem uzyskania plonu na poziomie potencjału plonotwórczego uprawianej odmiany. W trzecim etapie nawożenia azotem, określanym jako „nawożenie na kłos”, istota działania N sprowadza się nie tylko do wzrostu plonu, ale głównie poprawy jakości ziarna wyrażonej wzrostem zawartości białka i glutenu.

Termin stosowania trzeciej dawki azotu nie ogranicza się jednak do fazy kłoszenia, ale obejmuje znacznie dłuższy okres wegetacji pszenicy. Agrotechnicznie zabieg ten rozpoczyna się od fazy widocznego liścia flagowego, który pozostaje jeszcze zwinięty w pochwie (BBCH 37). W tej fazie niezwykle intensywnie rozwijają się tylko pojedyncze pędy (1/2 na roślinę, rzadziej więcej). W rezultacie zachodzi silna redukcja ilości pędów wegetatywnych, zwłaszcza słabszych. Proces kształtowania się struktury łanu trwa aż do fazy kłoszenia (BBCH 51-58), w której ostatecznie ustala się liczba kłosów. O liczbie pędów wegetatywnych przekształcających się w kłosy decyduje ogólny stan odżywienia rośliny zarówno fosforem, potasem, jak i azotem. Dwa pierwsze składniki decydują o ogólnej kondycji rośliny i stopniu wykształcenia źdźbeł wegetatywnych. Znacznie większej uwagi wymaga azot, którego niedostatek w glebie czy też trudności w pobieraniu przez roślinę (susza glebowa) przyspieszają redukcję liczby źdźbeł. Każda dawka azotu zastosowana w okresie końca strzelania w źdźbło (BBCH 37/49) poprawia przyszłą strukturę łanu. W wymienionym okresie dobre zaopatrzenie rośliny w azot pozwala uzyskać dodatkowe kłosy, co w perspektywie wydatnie zwiększa plon ziarna.

Ile azotu?

Trzecią dawkę azotu ustala się, używając metod zalecanych dla drugiej dawki N, np. metody teledetekcyjne, zdjęcia satelitarne, okna nawozowe lub przy uwzględnieniu kryterium spodziewanego plonu ziarna. Wyznaczając trzecią dawkę azotu, nie należy zapominać o założeniach przyjętych w planie nawożenia pszenicy tym pierwiastkiem. Ilość azotu, jaką musimy zastosować w nawozie w III dawce, jest ostatecznie różnicą wynikającą z ustalonych na starcie potrzeb nawozowych według obowiązujących regulacji zawartych w rozporządzeniu (Dz.U. z dn. 7 lutego 2023 r., poz. 244) oraz sumy zastosowanego azotu w pierwszej i drugiej dawce. Najważniejszym zadaniem rolnika jest względnie długie utrzymanie aktywności fotosyntetycznej rośliny, czyli maksymalnie dużej zielonej powierzchni liścia flagowego, podflagowego i kłosa. W tej fazie rozwoju pszenicy zachodzi ścisłe współdziałanie azotu i ochrony chemicznej. Najczęściej praktykowaną metodą wyznaczania trzeciej dawki jest przyjęcie założenia wymaganej ilości składnika na 1 t zakładanego plonu ziarna: dla pszenicy jakościowej 8-12 kg N/t oraz dla paszowej 6-8 kg/t. Bez względu na sposób ustalenia dawki azotu, ilość N w trzecim terminie, powyżej 40 kg N/ha, najlepiej podzielić na dwie części: pierwsza większa w fazie BBCH 37/39 i druga mniejsza w fazie BBCH 49/51. W okresie od początku kwitnienia do dojrzałości pełnej pszenicy powstaje aż 80-90% plonu ziarna. Dopiero w tej fazie rozwoju pszenicy realizuje się uprzednio zbudowana struktura plonu. Jednym z podstawowych założeń efektywnej gospodarki rośliny azotem jest zapewnienie roślinie warunków do efektywnego przemieszczania azotu z organów wegetatywnych do generatywnych w fazie nalewania ziarna.

tekst i fot. prof. dr hab. Renata Gaj

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu,

 IWNiRZ w Poznaniu

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”