Podróbki i fałszywki

Sfałszowane środki ochrony roślin stanowią poważne zagrożenia. Istnieje możliwość, że w ich składzie są niezbadane, toksyczne substancje realnie zagrażające uprawom, płodom rolnym i w konsekwencji konsumentom.

Współczesna ochrona roślin to przede wszystkim korzyści w postaci wyższych i zdrowszych plonów, ale też i zagrożenia. Nadrzędnym celem polskiej i europejskiej polityki pestycydowej, a w niej głównie ustawodawstwa i systemów kontrolnych, jest ograniczenie do minimum i eliminowanie zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt i jakości środowiska naturalnego. Jednym z tych zagrożeń jest stosowanie nielegalnych, podrobionych (sfałszowanych) środków ochrony roślin. Potocznie zwanymi podróbkami lub fałszywkami.

Nielegalne fabryki

Nielegalne środki ochrony roślin to takie, które nie są dopuszczone do obrotu i stosowania zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi w tej dziedzinie. Są to więc głównie środki, które nie przeszły badań i procesu oceny zapewniającego prawidłowe i skuteczne działanie w stosunku do agrofagów oraz bezpieczeństwo dla ludzi i środowiska. Niestety zjawisko nielegalnego obrotu i stosowania tych środków występuje globalnie, a jego skala jest bardzo duża. Szacuje się, że udział nielegalnych środków w całym europejskim rynku środków ochrony roślin wynosi 10-15% co stanowi wartość 1,2-1,8 miliarda dolarów rocznie. W Polsce według niektórych szacunków nielegalne środki to 15% rynku, a w niektórych regionach nawet 20%. Może to być więc kwota przekraczająca 400 mln zł rocznie.

Są różne rodzaje i źródła nielegalnych środków ochrony roślin. Duża grupa to środki sfałszowane (podróbki).
Inne najczęstsze przypadki to: środki bez etykiety lub zawierające etykietę w języku obcym; środki posiadające mylące oznakowanie; preparaty z opisem zawierającym tylko nazwę substancji czynnej, jej procentową zawartość i symbol formy użytkowej,
np. WP, SL, EC itp.; środki które mają inne przeznaczenie, a są oferowane i zalecane do ochrony upraw, np. niektóre biocydy; środki niezarejestrowane w Polsce, a posiadające rejestrację w innych krajach; środki zawierające substancję czynną, która nie występuje w żadnym zarejestrowanym produkcie w Polsce; środki przeterminowane bez oficjalnego przedłużenia okresu ważności. Możliwe są różne
kombinacje wymienionych przykładów. Inwencja w tym przestępczym procederze jest bardzo bogata. Nielegalne środki ochrony roślin powstają w różnego typu wytwórniach w Polsce lub poza jej granicami. Te nielegalne „fabryki” wyposażone są w niezbędną aparaturę o różnym stopniu zaawansowania technicznego, od bardzo prymitywnych urządzeń po nowoczesne. W zakładach takich nie są przestrzegane standardy bezpieczeństwa ani żadne procedury prawidłowego wytwarzania produktu, co prowadzi często do zanieczyszczeń jednego środka resztkami innego preparatu. Źródłem nielegalnych środków znajdujących się w obrocie w Polsce jest również pozaprawny, niedozwolony import z różnych europejskich i pozaeuropejskich krajów. Wspólne cechy nielegalnych środków ochrony roślin to brak identyfikacji producenta, nieznany skład chemiczny i nieokreślone skutki zastosowania.

mgr Stanisław Stobiecki

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 11-12/2020 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”