Problem z fuzariozami w kukurydzy

W uprawie kukurydzy ważną grupą chorób są fuzariozy. Ich sprawcy pojawiają się zaraz po wschodach, powodując zgorzel siewek. Te mogą się rozwijać aż do zbioru, wywołując kolejno fuzariozę łodyg i kolb. Niezwalczane potrafią wyrządzić znaczące szkody.

Grzyby z rodzaju Fusarium są wszędobylskie, zasiedlają glebę, resztki pożniwne, są też obecne na powierzchni ziarniaków. Co ważne, mogą się rozwijać na innych gatunkach roślin, m.in. na pozostałych zbożach. Grzyby te zimują w postaci grzybni, a wiosną porażają rośliny przez zarodniki konidialne, bezpośrednio z miejsc ich spoczynku, albo przerost grzybni, a także przez wiatr, wodę, pył oraz owady i zwierzęta. Choć grzyby fuzaryjne występują powszechnie, to na ich liczniejszy pojaw ma wpływ wiele czynników. Najważniejsze są: pogoda,
zasobność stanowiska i pobliskich pól w materiał infekcyjny (sprzyjają temu monokultury i uproszczone zmianowanie), podatność odmian, zabiegi pielęgnacyjne i poziom nasilenia szkodników w danym roku. Warto wiedzieć, że grzyby te mogą się rozwijać systemicznie w roślinie, przerastając grzybnią poszczególne tkanki. To powoduje, że grzyb, który dostanie się choćby do rośliny przez korzenie, nie tylko je uszkadza, ale rozrasta się w tkance łodygi, czopuje wiązki przewodzące i przemieszcza ku górze kukurydzy. Zjawisko przeniknięcia grzyba może też działać w odwrotnym kierunku – z łodygi wewnątrz rośliny do korzeni.

Pierwsze atakują zgorzele

Najwcześniej na plantacjach kukurydzy pojawia się zgorzel siewek. Jej rozwojowi sprzyja spowolnione kiełkowanie i wzrost roślin, np. na skutek warunków pogodowych czy też zbyt
głębokiego siewu. Nadgryzienia korzonków siewek przez szkodniki glebowe to także brama wnikania patogenów do roślin. Przedwschodowa zgorzel siewek objawia się brunatnieniem ziarniaków, zamieraniem kiełków i korzonków,
co powoduje brak wschodów. Dodatkowo dochodzi do infekcji wtórnych, dlatego ziarniaki mogą gnić. W przypadku zgorzeli powschodowej obserwuje się powstanie brunatnej plamki na szyjce korzeniowej i na łodyżce. Z czasem plamka ta powiększa się i dochodzi do nekrotyzacji tkanek oraz powstania silnego przewężenia, w miejscu którego siewka łamie się i zamiera. Ten typ zgorzeli także prowadzi do spadku obsady roślin.

Łodygi w zagrożeniu od lipca

Fuzarioza łodyg może dać pierwsze objawy już w lipcu, w postaci żółknących i zasychających liści, najpierw dolnych, później z coraz wyższych partii. W sierpniu przy silnym porażeniu, na tle zielonego łanu widać czasami pojedyncze bądź placowo występujące niemal zaschłe rośliny. To skutek zniszczenia przez grzyby korzeni oraz wiązek przewodzących w łodygach. Następuje zakłócenie w pobieraniu wody i transporcie jej razem z asymilatami po roślinie. W późniejszym czasie można obserwować zwieszanie się kolb czubkami w dół, ale także bardzo groźne zjawisko, jakim jest powstawanie złomów łodyg, które utrudniają lub uniemożliwiają zbiór plonu. Objaw ten przypomina żerowanie omacnicy prosowianki, która często współtowarzyszy fuzariozie łodyg i jest to jeden z głównych czynników zwiększających podatności roślin na porażenie przez Fusarium spp.

dr hab. inż. Paweł K. Bereś, prof. IOR – PIB, mgr Łukasz Siekaniec, mgr Michał Grzbiela 

Instytut Ochrony Roślin – PIB, TSD w Rzeszowie

fot. Bereś

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 8/2021 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”