Problemy z ochroną jęczmienia ozimego

Od prawie 30 lat w Unii Europejskiej trwa proces wycofywania substancji czynnych, które mają negatywny wpływ na zdrowie człowieka i bezpieczeństwo środowiska naturalnego. Jęczmień ozimy jest jedną z ważniejszych upraw, której zmiany dotyczą i mają poważny wpływ na jego ochronę.

Aktualnie do ochrony jęczmienia ozimego przed agrofagami zarejestrowanych jest w Polsce 711 środków ochrony roślin (ś.o.r.), z czego największą grupę stanowią fungicydy, których jest 272, następnie herbicydy – 253, regulatory wzrostu – 71, zaprawy fungicydowe – 69, moluskocydy – 29 oraz insektycydy – 17. Od 2013 r., gdy wycofano substancje czynne (s.cz.) z grupy neonikotynoidów, nie ma zapraw insektycydowych (tab. 1.).

Ogólne zużycie s.cz.  w jęczmieniu ozimym

W Polsce zasiewom jęczmienia ozimego zagraża około 100 agrofagów. Wymusza to prowadzanie odpowiednich zabiegów ochronnych, których liczba w ostatnich latach stopniowo wzrasta. Aktualnie wykonuje się w sezonie średnio 6 zabiegów opryskiwania – w tym najwięcej, bo aż 3 razy zwalcza się patogeny, chwasty redukuje się 2,2-krotnie, a szkodniki 0,3-krotnie. Regulatory wzrostu stosuje się 0,4-krotnie, a moluskocydy tylko 0,01 razy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB (IERiGŻ
– PIB) do ochrony jęczmienia ozimego zużywa się w Polsce tylko  1,13 kg s.cz./ha, w tym najwięcej herbicydów – 0,60, nieco mniej fungicydów – 0,45, a najmniej insektycydów, bo tylko 0,01 (tab. 2.). Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej (UE)  w 2005 r. zużywano w jęczmieniu ozimym aż 1,37 kg/ha s.cz., czyli od tego czasu nastąpiła redukcja  o 0,24 kg/ha s.cz. Jest to duże osiągnięcie świadczące o podjęciu od początku obecności naszego kraju w UE działań prośrodowiskowych. W Polsce chemizacja produkcji jęczmienia ozimego jest stosunkowo niska w porównaniu np. z: ziemniakiem, gdzie zużywa się 3,67 kg s.cz./ha, czyli 2,43 kg  więcej, burakiem cukrowym, gdzie stosuje się 2,67 kg s.cz./ha, czyli 1,43 kg  więcej, czy rzepakiem ozimym, gdzie stosuje się 1,67 kg s.cz./ha, a więc o 0,43 więcej. Wśród zbóż pszenica ozima podlega największej chemizacji (1,23 kg s.cz./ha), następnie pszenżyto ozime – 1,15; jęczmień ozimy – 1,13; pszenica jara – 0,74; jęczmień jary – 0,56; mieszanki zbożowe – 0,56 i owies – 0,43. Najmniej, bo tylko 0,32 kg s.cz./ha, zużywa się w życie ozimym.

prof. dr hab. Marek Mrówczyński, dr hab. inż. Przemysław Strażyński
Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. Strażyński

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 03/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”