Problemy z ochroną pszenżyta ozimego

Od prawie 30 lat w Unii Europejskiej trwa proces wycofywania substancji czynnych, które mają negatywny wpływ na zdrowie człowieka i bezpieczeństwo środowiska naturalnego. Pszenżyto ozime jest jedną z ważniejszych upraw, której te zmiany dotyczą i mają poważny wpływ na jej ochronę, ponieważ może zostać wycofanych prawie 30% preparatów.

Aktualnie do ochrony pszenżyta ozimego przed agrofagami zarejestrowane są w Polsce 793 środki ochrony roślin (ś.o.r.), z czego największą grupę stanowią herbicydy, których jest 334, następnie fungicydy – 267, regulatory wzrostu – 71, zaprawy fungicydowe
– 69, moluskocydy – 28 oraz insektycydy – 24 (tab. 1.).

Ogólne zużycie s.cz. w pszenżycie ozimym

W Polsce zasiewom pszenżyta ozimego zagraża około 80 agrofagów. Wymusza to prowadzanie odpowiednich zabiegów ochronnych, których liczba w ostatnich latach stopniowo wzrasta. Aktualnie wykonuje się w sezonie średnio 5 zabiegów opryskiwania – w tym najwięcej, bo 2 razy zwalcza się patogeny, chwasty redukuje się 2,5-krotnie, a szkodniki 0,1-krotnie. Regulatory wzrostu stosuje się 0,2-krotnie – podobnie też moluskocydy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB (IERiGŻ – PIB) do ochrony pszenżyta ozimego zużywa się w Polsce tylko 1,16 kg s.cz./ha, w tym najwięcej herbicydów – 0,74, znacznie mniej fungicydów – 0,29, moluskocydów – 0,12, a najmniej insektycydów, bo tylko 0,01. W 2016 r. zużywano w pszenżycie ozimym tylko 0,77 kg s.cz./ha, natomiast w 2010 r. 0,74 kg s.cz./ha (tab. 2.). W Polsce chemizacja produkcji pszenżyta ozimego jest stosunkowo niska, w porównaniu np. z: ziemniakiem, gdzie zużywa się 3,67 kg s.cz./ha,  czyli 2,51 kg więcej, burakiem cukrowym, gdzie zużywa się 2,67 kg s.cz./ha, czyli 1,51 kg więcej, czy rzepakiem ozimym, gdzie zużycie wynosi 1,67 kg s.cz./ha, a więc o 0,51 kg więcej. Wśród zbóż pszenica ozima podlega największej chemizacji, bo stosuje się 1,24 kg s.cz./ha, czyli więcej od pszenżyta tylko o 0,08. Podobnie jak w pszenżycie ozimym zużycie w jęczmieniu ozimym osiąga 1,13 kg s.cz./ha, natomiast znacznie mniej stosuje się w pszenicy jarej – 0,74 kg, jęczmieniu jarym – 0,56 kg, mieszankach zbożowych – 0,56 kg i owsie jarym – 0,44 kg. Najmniej, bo tylko 0,32 kg s.cz./ha, zużywa się w życie ozimym.

prof. dr hab. Marek Mrówczyński, dr hab. inż. Przemysław Strażyński
Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. Strażyński

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”