Prognozy plonów z satelity

Zboża i rzepak będą zbierane za ponad pół roku, jednak już teraz można pokusić się o wstępne prognozy plonów. W tym sezonie może je znacząco zakłócić duży wzrost cen nawozów, który jeśli przełoży się na ograniczenie ich stosowania, spowoduje obniżkę plonowania roślin.

Plony zbóż i rzepaku zależą przede wszystkim od plonowania form ozimych, które w dużym stopniu zależy od stanu roślin wczesną wiosną, co jest silnie powiązane z ich kondycją na koniec wegetacji jesiennej. W ostatnich latach ryzyko wymarzania ozimim w Polsce jest bardzo niskie, zatem stan ozimin wiosną jest bardzo podobny do ich stanu jesienią. Można zatem już teraz z dużym prawdopodobieństwem określić, jaki będzie stan ozimin w marcu i czy można się spodziewać plonów wyższych, czy niższych niż przeciętne.

Pomogą zdjęcia satelitarne

Wykorzystując zdjęcia satelitarne, można przyjrzeć się kondycji upraw nie tylko w skali Polski, ale całego świata. W tym celu można wykorzystać m.in. zdjęcia z satelitów Terra i Aqua, wyposażonych w sensory MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer), które dostarczają danych dla całego świata nie rzadziej niż co 2 dni. Pewnym problemem może być jedak zachmurzenie, które często występuje nad Polską w okresie jesienno-zimowym i powoduje, że znaczna ilość zdjęć jest bezużyteczna. Co jakiś czas są jednak dni bezchmurne, co pozwala na określenie stanu upraw na podstawie zdjęć.

Wskaźnik NDVI

Zwykle wykorzystuje się do tego wskaźniki wegetacyjne, najczęściej NDVI (Normalized Difference Vegetation Index, czyli znormalizowany różnicowy wskaźnik wegetacji). Wskaźnik ten jest określany na podstawie odbicia światła w zakresie czerwieni i bliskiej podczerwieni (długość fal około 645 i 855 nm). Zdjęcia z sensorów MODIS nie nadają się do określania stanu upraw w skali pojedynczych pól uprawnych, gdyż zbyt duża jest wielkość pojedynczego piksela (250 x 250 m).
Są jednak wystarczające do określenia stanu upraw w skali regionalnej i globalnej. NDVI przyjmuje wartości z zakresu od -1 (niskie wartości są dla obszarów bez roślinności) do 1 (wyższe wartości są dla obszarów pokrytych przez intensywnie rosnącą roślinność). Sama wartość NDVI jest informacją niewystarczającą do tego, żeby określić stan upraw w danym roku i prognozować plony. Jest to jednak możliwe, jeśli NDVI porównamy z wartościami przeciętnymi z poprzednich lat w tym samym okresie roku. Takie porównanie pozwala na stwierdzenie, czy spodziewana wielkość plonów będzie większa, czy mniejsza w porównaniu z przeciętnymi plonami dla danego regionu.

dr hab. Dariusz Gozdowski      

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2022 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”