Prognozy plonów zbóż i rzepaku na 2024 rok

Sytuacja na światowym rynku zbóż i rzepaku jest bardzo niekorzystna dla rolników, ze względu na bardzo niskie ceny, a jednocześnie wysokie koszty produkcji. Czego możemy się spodziewać w 2024 roku? Jakich zbiorów zbóż i rzepaku w Polsce i na świecie?

W ostatnich 2-3 latach sytuacja na światowym rynku zbóż i rzepaku jest bardzo zmienna. Ceny tych surowców rolnych ulegają bardzo szybkim zmianom, niestety niekorzystnym dla rolników, gdyż na przykład cena pszenicy konsumpcyjnej spadła w ciągu ostatnich dwóch lat blisko 2-krotnie, a rzepaku ok. 2,5 raza w porównaniu z maksymalnymi cenami w pierwszej połowie 2021 r.

Co z pszenicą i rzepakiem?

Mimo że największymi producentami pszenicy na świecie są Chiny (ok. 135 mln t rocznie) i Indie (ok. 110 mln t rocznie), to wykorzystują ziarno pszenicy głównie na własne potrzeby, w związku z czym w globalnym handlu pszenicą nie są to kluczowe kraje. Największymi eksporterami pszenicy są: Rosja, Stany Zjednoczone, Kanada, Australia i Ukraina. Te 5 krajów ma udział mniej więcej w 50% światowego eksportu pszenicy. Największymi odbiorcami są natomiast kraje Afryki Północnej, kraje Bliskiego Wschodu oraz niektóre kraje Azji Wschodniej i Ameryki Południowej. W ostatnich kilkunastu latach nastąpiły duże zmiany w produkcji pszenicy w krajach, które są głównymi eksporterami (rys. 1.). Jak możemy zobaczyć wielkość światowej produkcji pszenicy ulega zwiększeniu, średnio o blisko 10 mln t rocznie. Trendy zmian w poszczególnych krajach są bardzo różne, na przykład w Rosji jest bardzo silny trend rosnący, produkcja pszenicy w ostatnich kilkunastu latach wzrastała przeciętnie ok. 3,5 mln t rocznie. W Stanach Zjednoczonych trend zmian był przeciwny – obserwowano spadek produkcji przeciętnie o 1,2 mln t rocznie. W pozostałych krajach, także w Polsce, produkcja pszenicy utrzymywała się na dość stałym poziomie lub wykazywała lekki trend wzrostowy. Na przykład w naszym kraju przeciętnie produkcja pszenicy zwiększała się o 0,15 mln t rocznie. Zmiany produkcji pszenicy wynikały zarówno ze zmian powierzchni uprawy, jak również uzyskiwanych plonów.

W przypadku rzepaku sytuacja jest analogiczna, jak w przypadku pszenicy – największymi producentami tych roślin na świecie są podobne kraje. Najwięcej rzepaku produkują Chiny (ok. 15 mln t), Kanada (ok. 14 mln t), Indie (ok. 10 mln t) i Australia (ok. 5 mln t).
W UE największa produkcja rzepaku jest w Niemczech, Francji i Polsce (w każdym z tych krajów ok. 3-3,5 mln t).
W związku z tym, że w Chinach i Indiach rzepak uprawiany jest głównie na wewnętrzne potrzeby kraju, to największym eksporterem na świecie rzepaku jest Kanada.

dr hab. Dariusz Gozdowski, prof. SGGW

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”