Rdzę żółtą i brunatną zwalcz w zabiegu T2

Liść flagowy odgrywa kluczową rolę w procesie fotosyntezy i bezpośrednio wpływa na plonowanie. Jego ochrona przed chorobami jest jednym z najważniejszych elementów strategii uprawy pszenicy. Jakie choroby są największym zagrożeniem?

W uprawie pszenicy koniecznie należy zminimalizować ryzyko wystąpienia septoriozy paskowanej liści i brunatnej plamistości liści. Choroby te stwarzają wiele trudności, począwszy od określenia czasu infekcji, przez właściwą identyfikację ich symptomów, kończąc na wybraniu odpowiedniego terminu aplikacji fungicydów. Myśląc o ochronie liścia flagowego nie sposób pominąć rdzy brunatnej, której sprawcą jest grzyb Puccinia triticina i rdzy żółtej wywoływanej przez grzyb Puccinia striiformis f. sp. tritici. Ze względu na bardzo charakterystyczne objawy mylnie można założyć, że zwalczanie ich jest sprawą nieskomplikowaną.

Rdze coraz groźniejsze

Obydwa grzyby należą do patogenów obligatoryjnych, inaczej nazywanymi pasożytami bezwzględnymi, które mogą się odżywiać, rosnąć i rozmnażać tylko na żywych organach. Nie zabijają tkanek roślin, lecz pobierają z nich wodę i składniki pokarmowe. Szkodliwość ich polega głównie na wyczerpaniu pokarmowym organów roślin, na których pasożytują. Pomimo tego, że rdze łatwo zidentyfikować, należą one do najpoważniejszych chorób grzybowych, nie tylko w Polsce, ale we wszystkich regionach świata, gdzie uprawiana jest pszenica. Wynika to z łatwości do przemieszczania się na znaczne odległości za pomocą prądów powietrza i dużego potencjału do szybkiego rozwoju w optymalnych warunkach środowiskowych.

Bardzo szybko powstają nowe rasy

Natura pasożytów bezwzględnych sprawia, że bardzo szybko powstają nowe rasy, które ewaluują i skutecznie przełamują odporność genetyczną wielu popularnych odmian pszenicy. Powstawanie nowych ras to duży problem przy podejmowaniu decyzji o wyborze strategii ochrony pszenicy przed tymi chorobami. Należy pamiętać o tym, że nowe rasy często wykazują:

– skrócony cykl rozwojowy, umożliwiający wielokrotne infekcje w jednym sezonie,
– większą zdolność do infekcji, nawet w wyższych temperaturach,
– zwiększoną szybkość namnażania oraz bardziej intensywną sporulację.

Zwiększona agresywność i zdolność adaptacji nowych ras rdzy żółtej i brunatnej wymagają intensywnych działań hodowlanych, kontrolowania patogenów oraz skutecznych strategii ochrony roślin. Chociaż odporne odmiany są uprawiane jako sposób na kontrolowanie rozwoju i rozprzestrzeniania rdzy, to mutacje i powstawanie nowych ras zdolnych do atakowania odmian dotychczas uważanych za odporne są poważnym problemem. Trafne decyzje możemy podjąć jedynie w sytuacji, kiedy dobrze zapoznamy się z symptomami i szkodliwością poszczególnych chorób oraz dodatkowo znamy czynniki pogodowe wpływające na rozwój danej choroby. Monitorowanie i ocena nasilenia występowania rdzy jest ważnym elementem integrowanej ochrony roślin.

tekst i fot. dr Agnieszka Mączyńska
Instytut Ochrony Roślin – PIB Oddział Sośnicowice

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”