SPEC w praktyce

System Prognozowania Epidemii Chorób (SPEC) został opracowany dla potrzeb wczesnej detekcji grzybów Leptosphaeria maculans i L. biglobosa, powodujących groźną chorobę w uprawach rzepaku – suchą zgniliznę kapustnych.

W przypadku każdej rośliny rolniczej, kiedy w okolicy znajduje się więcej pól, częściej występuje ten sam płodozmian, dąży się do minimalizacji kosztów, a także wprowadza się uproszczenia, skutkuje to wzrostem szkód powodowanych przez agrofagi. Te reguły dotyczą także rzepaku ozimego, popularnego składnika większości płodozmianów.

Sprawcami są dwa gatunki

Jednymi z głównych patogenów rzepaku są grzyby rodzaju Leptosphaeria. Gatunki Leptosphaeria maculans i L. biglobosa powodują groźną chorobę zwaną suchą zgnilizną kapustnych. Oba gatunki zazwyczaj występują wspólnie, choć w różnych latach, sezonach, rejonach geograficznych i na różnych odmianach rzepaku proporcje między nimi mogą być odmienne. Grzyby te wywołują podobne objawy chorobowe. Na liściach występują w formie zielonoszarych lub płowobeżowych plam z licznymi czarnymi punkcikami, będącymi owocnikami stadium konidialnego tych patogenów. Bywają lata, kiedy nasilenie choroby jest małe i na liściach pojawia się niewiele plam chorobowych. Bywają jednak sezony, w których zarówno procent roślin porażonych, jak też liczba plam chorobowych na liściach jest duża. Na zdjęciu widać przykład znacznego nasilenia choroby, aż kilkanaście plam na jednym liściu. Położenie plam wskazuje na początkowe miejsca infekcji, z których grzybnia przerasta przez ogonek liściowy do szyjki korzeniowej i podstawy łodygi rzepaku, co prowadzi do zniszczenia wiązek przewodzących i zamierania całej rośliny. W przypadku gatunku L. maculans objawy są zazwyczaj silniejsze niż L. biglobosa, stąd jego większa szkodliwość. Jednak roślin porażonych przez L. biglobosa jest zwykle więcej, można więc przyjąć, że straty związane z występowaniem obu patogenów są porównywalne.

prof. dr hab. Małgorzata Jedryczka, dr Joanna Kaczmarek  

Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu

fot. Jędryczka

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 5/2021 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”