T1 wskazany w jęczmieniu

Można odpowiedzialnie stwierdzić, że plantacje jęczmienia ozimego są obecnie poważnie zagrożone i taki stan się utrzyma do wiosennego wzrostu intensywności wegetacji roślin.

Zapowiada się trudny sezon wegetacyjny dla zbóż. Ważnym powodem, który stwarza wiele utrudnień w rozwoju roślin i sprzyja występowaniu grzybów chorobotwórczych, jest przebieg pogody. Już dawno skończyła się wegetacja jesienna i właściwie trzeba też powiedzieć, że prawie we wszystkich rejonach uprawy zbóż z niewielkimi przerwami w miesiącach zimowych trwał wzrost roślin.

Porażenie już nastąpiło

Sytuacja ta spowodowała, że na plantacjach jęczmienia już jesienią obserwowano występowanie grzybów powodujących takie choroby, jak:

• mączniak prawdziwy zbóż i traw (Blumeria graminis);

• plamistość siatkowa (Drechslera teres);

• rdza jęczmienia (Puccinia hordei);

• rynchosporioza zbóż (Rhychosporium secalis).

Choroby te występują na jęczmieniu od wielu lat i można je obserwować nawet teraz w łanie. Dominującym grzybem na ogół jest sprawca mączniaka prawdziwego, a tuż za nim plamistości siatkowej. W podobnej ilości na liściach widoczne są poduszeczki grzyba, który powoduje rdzę jęczmienia. Pomimo sprzyjających warunków do rozwoju rynchosporiozy zbóż, choroba ta dotychczas występuje w małym nasileniu. Podobnie jest w przypadku fuzariozy liści (Fusarium spp., Microdochium nivale).

Można odpowiedzialnie stwierdzić, że plantacje jęczmienia ozimego są obecnie poważnie zagrożone i taki stan się utrzyma do wiosennego wzrostu intensywności wegetacji roślin. Na korzeniach i pochwie liściowej jęczmienia widoczne są objawy fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni, która wraz z łamliwością źdźbła stanowi główny cel wykonania zabiegu opryskiwania w terminie T1 (tabela). Oczywiście należy też uwzględnić obecność grzybów chorobotwórczych występujących w tym okresie na blaszkach liściowych.

Wegetacja nie ustała

Znaczne porażenie plantacji jęczmienia ozimego wynika z pominięcia jesienią zabiegu T0. Względnie dobra sytuacja panuje w stanowiskach, które obsiano ziarnem zaprawionym środkami ograniczającymi występowanie chorób liści w początkowych fazach rozwojowych. Niestety,
ich działanie prawdopodobnie już ustało, bo od wschodów wegetacja trwa praktycznie bez istotnej przerwy, a to sprzyja rozkładowi substancji czynnych zawartych w zaprawach nasiennych. Podobnie jest w stanowiskach, które obsiano odmianami bardziej podatnymi na choroby liści.

Jeśli nie nastąpi nagły atak zimy, to prawdopodobnie zabieg T1 trzeba będzie przeprowadzić wcześniej niż zazwyczaj. Dużą rolę mogą tu odegrać fungicydy należące do grupy chemicznej karboksyamidów, triazoli, imidazoli, ketoamin, anilinopirymidyn i morfolin. Ich łączenie z substancjami z innych grup chemicznych może zahamować rozwój patogenów w sposób interwencyjny nawet wówczas, gdy widoczne są oznaki grzybów powodujących choroby.

W przypadku mączniaka prawdziwego w pierwszej kolejności wskazane jest użycie takich substancji czynnych, jak np. spiroksamina, fenpropimorf, fenpropidyna, proquinazid i cyflufenamid. Natomiast do zwalczania chorób podstawy źdźbła zalecany jest m.in. cyprodynil, prochloraz i tiofanat metylowy. Część z zalecanych tutaj fungicydów może też wykazywać skuteczność zwalczania fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni.

W prezentowanej tabeli wymieniono sporą liczbę fungicydów, które polecane są do wykonania zabiegu opryskiwania zbóż w terminie T1. Jednak na tle ubiegłorocznych zaleceń ich wybór uległ znacznej redukcji. Otóż stało się tak wskutek unijnej decyzji o wycofaniu ze stosowania niektórych substancji czynnych. 

prof. Marek Korbas

dr Joanna Horoszkiewicz-Janka
Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu

fot. Korbas

Tekst ukazał się w wydaniu 03/2020 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”