Trudna walka z rolnicami i drutowcami

Rolnice i drutowce to wielożerne szkodniki glebowe mogące żerować na wielu gatunkach roślin uprawnych. Główne uszkodzenia powodują ich larwy na podziemnych częściach młodych roślin. Sprzyjają im zmiany klimatu oraz uproszczenia agrotechniki, a także ograniczone możliwości zwalczania – w tym również brak lub znikoma liczba insektycydowych zapraw nasiennych.

Straty mogą być znaczne

Nierówne wschody czasami mylnie przypisuje się złej jakości materiału siewnego, kwestiom techniki siewu czy brakowi lub nadmiarowi wody. Jednak często okazuje się, że winę za tę sytuację ponoszą szkodniki żerujące pod powierzchnią gleby. O ich obecności świadczą typowe objawy uszkodzeń, jak placowe wypadanie grupy sąsiadujących roślin (zwłaszcza przy brzegach pola), osłabienie roślin w rozwoju na skutek uszkodzeń korzeni lub młodszych liści czy nadmierne krzewienie roślin wynikające z wcześniejszej redukcji liści. W skrajnych przypadkach uszkodzenia mogą obejmować znaczną część zasiewów, co skutkuje likwidacją lub koniecznością przesiania plantacji.

Żerowanie szkodników w okresie wschodów i rozwoju pierwszych liści jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ nawet niewielkie uszkodzenia mogą rzutować na dalszy rozwój całej rośliny. Osłabione na skutek żerowania szkodników rośliny są o wiele bardziej podatne na wtórne porażenia przez sprawców chorób, a w przypadku zasiewów ozimych – również na uszkodzenia powodowane przez przymrozki.

Larwy są szkodliwe

Rolnice to średniej wielkości motyle o szaro-brunatnej pierwszej parze skrzydeł z różnym wzorem, w zależności od gatunku. Najbardziej pospolita jest rolnica zbożówka, czopówka, gwoździówka i panewka. Pojawiają się na przełomie maja i czerwca, ale w ciągu sezonu wegetacyjnego zwykle obserwuje się dwa szczytowe okresy ich nasilenia w czerwcu oraz sierpniu. Najbardziej aktywne są wieczorem i w nocy. Po kopulacji samice składają jaja u podstawy roślin lub na chwastach w pobliżu roślin uprawnych. Młodsze stadia gąsienic żerują na nadziemnych częściach roślin, z kolei starsze (po 3 wylinkach) najczęściej pod powierzchnią gleby na kiełkujących nasionach, korzeniach i szyjce korzeniowej. Starsze gąsienice często też wciągają w całości młode siewki roślin do wydrążonych w ziemi norek i tam je zjadają, a w nocy lub pochmurne dni wychodzą na powierzchnię i żerują na nadziemnych częściach roślin.

Charakterystycznym objawem masowego występowania gąsienic rolnic są placowe ubytki zasiewów, zwykle największe przy brzegach plantacji. Jedną z przyczyn masowych pojawów rolnic są migracje motyli na znaczne odległości w poszukiwaniu roślin pokarmowych. Cykl rozwojowy rolnic trwa cały rok, ale typowe są ich cykliczne gradacje, zależne przede wszystkim od warunków pogodowych, głównie temperatury, która przyspiesza rozwój rolnic. Dlatego w sprzyjających latach w niektórych rejonach mogą pojawiać się dwa pokolenia tego szkodnika.

dr inż. Przemysław Strażyński, prof. dr hab. Marek Mrówczyński

Instytut Ochrony Roślin – PIB, Poznań

fot. Strażyński

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 01/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”