Wartość nawozowa słomy z kukurydzy

Resztki pożniwne i słoma, wobec coraz mniejszych ilości stosowanego obornika, stają się najpopularniejszym sposobem uzupełnienia glebowej materii organicznej. Przez ich przyoranie można podtrzymać nie tylko odpowiedni poziom niezbędnej dla życia gleby próchnicy, ale również częściowo zaspokoić potrzeby pokarmowe roślin następczych.

Ilość słomy i innych resztek pożniwnych oraz zawartość w nich składników nawozowych zależy od: gatunku rośliny, wysianej odmiany, zastosowanej agrotechniki, a także przebiegu pogody. Po zbiorze kukurydzy na ziarno na polu pozostaje duża ilość słomy, która z różnych względów jest trudniejsza do wykorzystania jako ściółka, pasza czy surowiec bioenergetyczny niż słoma innych zbóż oraz rzepaku. Z tego względu stanowi ona cenne i w miarę pewne źródło materii organicznej i składników pokarmowych dla gleb. Szacując wartość nawozową pozostawianej na polu słomy kukurydzy uzyskuje się istotne informacje pozwalające na obniżenie dawki nawozów mineralnych pod rośliny następcze.

Ile resztek pozostaje na polu?

W produkcji roślinnej celem jest uzyskanie jak największego plonu nasion czy ziarna kosztem słomy. Jeszcze w połowie ub. wieku ziarno stanowiło 30-40% całej zbieranej biomasy zbóż. Wraz z rozwojem technologii uprawy i wprowadzaniem nowoczesnych odmian, np. zbóż o skróconej słomie czy kukurydzy o dużym udziale kolb, udział ziarna w plonie zbliża się, a nawet przekracza 50%. Jeśli przyjąć plon ziarna za 1, to stosunek plonu ziarna do plonu ubocznego (słomy) kształtować się może w granicach: 1:1,5; 1:1, a nawet 1:0,5. Oznacza to, że np. zbierając 5 t/ha ziarna można uzyskać od 2,5 do 7,5 t słomy z ha. W pierwszym przypadku może to dotyczyć krótkosłomego jęczmienia, a w drugim np. starszych odmian żyta.

Określenie plonu słomy jest bardzo pracochłonne i często pomijane w badaniach naukowych. Dlatego przyjęto, że można z wystarczającą dokładnością bazować na zmierzonym plonie ziarna. Jednakże bardzo istotne jest, jaki zastosuje się przelicznik. Ponieważ trudno znaleźć aktualne dane, często podaje się przeliczniki z badań sprzed nawet 50 lat. W tabeli 1. podano dwie grupy danych dotyczących stosunku ziarna do słomy, które mogą posłużyć jako przelicznik do obliczenia plonu słomy zbóż i rzepaku.
W kolumnie II zawarto przeliczniki, które choć częściowo są już przestarzałe, ciągle można spotkać dla wyliczeń dotyczących plonu słomy w Polsce. W kolumnie III zamieszczono zaktualizowane dane, opracowane w ostatnich latach, które są oficjalnymi wartościami referencyjnymi zalecanymi przez Ministerstwo Rolnictwa
w Niemczech. Dla konkretnych wyliczeń można też modyfikować zastosowany przelicznik, uwzględniając różnice odmianowe (np. bardzo wysokie źdźbła) czy nietypowy wygląd roślin, w zależności od przebiegu pogody.

Ile słomy pozostaje po kukurydzy

Po zbiorze kukurydzy na ziarno lub CCM na polu pozostają: łodygi z liśćmi, rdzenie kolbowe i liście okrywowe. Stosunek ziarna do słomy dla aktualnie uprawianych odmian wynosi
w przybliżeniu 1:1 (tab. 1.) i mimo innego pokroju roślin jest on podobny jak w innych gatunkach zbóż. Jeśli jednak wziąć pod uwagę, że kukurydza ziarnowa plonuje z reguły o 20-30% wyżej od innych zbóż (a zwłaszcza form jarych), to ilość słomy po zbiorze kukurydzy na ziarno jest znacznie większa niż z innych upraw. Im większe plony ziarna kukurydzy, tym więcej jest słomy, którą można przyorać. Ze względu na zmienną wilgotność, najlepiej plon słomy podawać w przeliczeniu na standardową wilgotność 14% (86% s.m.).
W zależności od uzyskanego plonu ziarna masa suchej słomy może wynieść 5-12 ton.

tekst i fot. prof. dr hab. Tadeusz Michalski
Polski Związek Producentów Kukurydzy

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 10/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”