Werticilioza działa w ukryciu

Choroby naczyniowe to zaburzenia w funkcjonowaniu roślin spowodowane nadmiernym rozrastaniem się grzybów w wiązkach sitowo-naczyniowych albo reakcjami odpornościowymi na infekcję. W konsekwencji prowadzą do zmniejszenia przewodzenia wody i składników pokarmowych.

Do tego typu chorób roślin należy werticilioza rzepaku, zwana kiedyś więdnięciem, a obecnie określana jako pasiastość łodyg.

Szerokie spektrum roślin żywicielskich

Przyczyną pasiastości łodyg rzepaku są grzyby rodzaju Verticillium, ważne gospodarczo patogeny glebowe, odpowiedzialne za wysokie straty plonu w uprawie wielu roślin uprawnych. Oprócz rzepaku i innych roślin kapustowatych infekują m.in.: ziemniaki, buraki cukrowe, słonecznik, lucernę, malinę i winorośl. Grzyby rodzaju Verticillium to także patogeny krzewów i drzew owocowych (agrest, brzoskwinia, morela, pigwa, porzeczka, śliwa, wiśnia) oraz ziół i chwastów (chaber, mlecz zwyczajny, psianka, rumian, starzec, tasznik). Znane są również rośliny ulegające porażeniu, ale tolerujące werticiliozę (komosa biała, szarłat i przymiotno). Przebieg infekcji jest u nich łagodny, ale na korzeniach grzyb wytwarza mikrosklerocja, które mogą stanowić źródło infekcji dla innych roślin, także ważnych gospodarczo. Rośliny odporne na porażenie przez te grzyby to m.in.: zboża, cebula, seler, marchew, fasola i groch oraz drzewa iglaste.

Ponad 50 gatunków Verticillium

Literatura naukowo-badawcza opisuje aż 51 gatunków należących do rodzaju Verticillum, z których Verticillium dahliae, V. longisporum
i V. albo-atrum są najbardziej powszechne. Ich chorobotwórczość różni się w zależności od rośliny żywicielskiej, którą infekuje. Gatunek V. dahliae to polifag, a więc grzyb który poraża wiele gatunków roślin. Z kolei V. albo-atrum jest w Polsce organizmem kwarantannowym. Już w 1870 r. został zidentyfikowany na ziemniaku, a ponadto atakuje ponad 300 innych gatunków roślin i jako saprofit może się utrzymywać w glebie przez ponad 15 lat! Grzyb V. longisporum jest bardziej wyspecjalizowany i preferuje rośliny kapustowate, względem których jest szczególnie agresywny. Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1960 r. w Niemczech i od tej pory stanowi coraz większy problem w produkcji rzepaku na świecie, w tym także w Polsce. W Europie Północnej straty plonu rzepaku sięgają nawet 50%.

dr Joanna Kaczmarek, prof. dr hab. Małgorzata Jędryczka

Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu

fot. Kaczmarek

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 05/2025 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”