Zbierz kukurydzę w optymalnym terminie

Zbiór kukurydzy wieńczy prace ostatnich 5-6 miesięcy okresu wegetacyjnego. Warto więc zrobić wszystko, aby należycie wykorzystać możliwości plonotwórcze roślin, a jednocześnie zadbać o to, by koszty konserwacji były jak najniższe.

Gatunki wywodzące się ze strefy zwrotnikowej są roślinami dnia krótkiego. Dlatego pochodząca stamtąd kukurydza kwitnie u nas w połowie lipca, a dojrzewa dopiero we wrześniu – październiku. Objawem dojrzewania i zbliżania się do dojrzałości pełnej jest zżółknięcie, a następnie wyschnięcie liści okrywowych na kolbie oraz stwardnienie ziarna, zwłaszcza w górnej części.

Czarna plamka oznaką dojrzałości fizjologicznej

Rozróżnić należy dojrzałość pełną fizjologiczną i dojrzałość pełną omłotową. Dojrzałość fizjologiczna następuje, kiedy ziarniak jest już napełniony skrobią i powoli ustaje napływ asymilatów. Wtedy u jego nasady (przy zarodku) pojawia się niewielkie sczernienie. Jeśli czarna plamka pojawia się u większości ziarniaków ze środkowej części kolby, uznaje się to za przejaw osiągnięcia dojrzałości fizjologicznej. Nie jest to jednak bardzo dokładny wskaźnik, a raczej wskazówka, aby przygotowywać się do zbioru. Czarna plamka pojawia się najczęściej przy wilgotności ok. 36%. W lata suche może jednak pojawić się przy wilgotności poniżej 32%, a w lata mokre przy 40%. Nie występuje ona też u wszystkich odmian. Niemniej, jak wykazały badania, przekazywanie składników z łodygi, liści i rdzenia do ziarna, choć ograniczone, trwa dalej i zmiany w jego składzie chemicznym obserwowane są jeszcze przy wilgotnościach poniżej 30%. Dotyczy to zwłaszcza później dojrzewających ziaren ze szczytu kolby i spóźnionych w rozwoju kolb.

Termin osiągnięcia dojrzałości fizjologicznej zależy od wczesności odmiany oraz przebiegu pogody. Odmiany wczesne i średnio wczesne kukurydzy (FAO 180-240) dojrzałość pełną osiągają najczęściej we wrześniu. W latach bardzo ciepłych może nastąpić to już na początku września, zaś w latach mokrych i zimnych – pod koniec września. Odmiany średnio późne dojrzewają najczęściej na przełomie września i października, kiedy warunki pogodowe są już mniej sprzyjające wysychaniu ziarna.

Dojrzałość omłotowa

Jest to stan kolb kukurydzy, w którym ziarno uzyskuje wilgotność odpowiednią do zbioru kombajnem młócącym, staje się twarde i stosunkowo odporne na uszkodzenia i kruszenie. Poprawia się też ich omłacalność, następuje bowiem pewne rozluźnienie ziaren i osłabienie ich przyczepu na rdzeniu kolbowym. Wiąże się to z postępującym wysychaniem ziarna i rdzenia oraz zmniejszaniem się objętości plewek. Optymalna dojrzałość omłotowa przypada 10-20 dni po uzyskaniu stadium czarnej plamki, tj. dojrzałości fizjologicznej.

Im późniejszy zbiór, tym niższe koszty suszenia

Przeprowadzone badania udowodniły, że opóźnienie zbioru o kolejne 10-dniowe okresy zmniejszało wyraźnie zawartość wody w pierwszej fazie o 2-3%, później o wielkość ok. 1%. Kukurydza w polskich warunkach klimatycznych dojrzewa stosunkowo późno, dlatego jesienią oddawanie wody zachodzi powoli. W końcowym okresie dojrzewania, przy sprzyjającej pogodzie, wilgotność ziarna może się obniżyć o 5, a nawet 10%. Każdy dzień opóźnienia zbioru sprzyja wysychaniu i obniża końcową wilgotność ziarna. U odmian wcześnie dojrzewających oddawanie wody jest szybsze, w efekcie czego dość łatwo osiągają poziom wilgotności poniżej 30% wody, co znacznie obniża koszty ich suszenia.

tekst i fot. prof. dr hab. Tadeusz Michalski

Polski Związek Producentów Kukurydzy

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 09/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”