Ziemniaki nie znoszą chwastów

Po przedwschodowym (doglebowym) zabiegu odchwaszczania ziemniaka nigdy nie wykonuje się żadnych uprawek mechanicznych, bo może to zniszczyć powstałą na powierzchni gleby warstwę ochronną.

Jednym z podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych w technologii produkcji ziemniaka jest ograniczanie zachwaszczenia. W zależności od składu i stopnia opanowania plantacji chwasty mogą powodować zmniejszenie plonowania nawet do 70%. Szkodliwość chwastów ściśle związana jest z biologią ziemniaka (długi okres od sadzenia do wschodów) oraz uprawą w szerokiej rozstawie rzędów, co daje im korzystne warunki do wzrostu i rozwoju.

Na początku wegetacji chwasty stanowią konkurencję o czynniki siedliska, czyli o wodę, światło, składniki pokarmowe, a także bywają roślinami żywicielskimi dla szkodników czy też organizmów chorobotwórczych. W późniejszym etapie rozwoju i pod koniec wegetacji (tzw. zachwaszczenie wtórne) mogą powodować utrudnienia podczas zbioru i przyczyniać się do wzrostu powstawania uszkodzeń mechanicznych. Obok pogorszenia jakości bulw stanowi to także bramę wejść dla patogenów okresu przechowalniczego i może powodować dalsze straty.

W uprawach rolniczych stwierdza się obecność nawet do 300 gatunków chwastów, a w ziemniaku liczba ta najczęściej nie przekracza 20. Na stan (skład gatunkowy) i stopień zachwaszczenia (udział liczbowy poszczególnych gatunków) decydujący wpływ ma typ gleby, warunki pogodowe oraz staranność zabiegów odchwaszczających w całym płodozmianie. W związku ze zmianami klimatycznymi, głównie coraz łagodniejszych zim, wysokiej temperatury powietrza i deficytu opadów, obserwuje się wzrost zachwaszczenia gatunkami chwastów, które dotychczas nie występowały na danym terenie lub nie były zagrożeniem dla niektórych upraw, np. chwastnica jednostronna.

Mechanicznie i chemicznie

W uprawie ziemniaka zachwaszczenie można ograniczać kilkoma sposobami – mechanicznie i za pomocą herbicydów. Warto pamiętać, że metoda mechaniczna nie zawsze jest w pełni zadowalająca, a przy tym kosztowna. Najczęściej stosuje się metodę mieszaną, tj. obsypywanie, ostateczne formowanie redlin, a następnie aplikuje się herbicydy, które można stosować zarówno przed, jak i po wschodach ziemniaka (tabela 1.).

Tabela 1. Herbicydy do stosowania przed wschodami ziemniaka

Herbicydy do stosowania przed wschodami ziemniaka potocznie nazywane są doglebowymi, bo aplikowane są na glebę, gdy jeszcze chwasty nie wzeszły. Aby dowiedzieć się, jakie gatunki występowały na danym polu, można posiłkować się zapiskami w dzienniku zabiegów z poprzednich lat. W ten sposób można też sobie odświeżyć pamięć co do środków wybieranych w poprzednich latach i uzyskanej skuteczności, co wpisuje się w założenia integrowanej ochrony roślin.

Warto pamiętać, aby gleba była wilgotna, co pozwoli na głębsze zaabsorbowanie cieczy, a nie szybkie jej odparowanie i zmniejszenie skuteczności. Coraz częściej pojawiają się specjalne preparaty, które wiążą się z cząsteczkami gleby i nie ulegają szybkiemu odparowaniu z jej powierzchni. Bardzo ważna jest temperatura powietrza, która wpływa na uaktywnienie substancji czynnej. Zbyt niska może powodować zmniejszenie skuteczności, dlatego podczas aplikacji temperatura powinna wynosić ok. 10°C.

Żadnych uprawek po zabiegu

Po przedwschodowym (doglebowym) zabiegu odchwaszczania ziemniaka nigdy nie wykonuje się żadnych uprawek mechanicznych, bo może to zniszczyć powstałą na powierzchni gleby warstwę ochronną! Jeśli plantacja jest silnie zachwaszczona, to można zastosować tzw. metodę uproszczoną, polegającą na zastosowaniu herbicydu zawierającego glifosat. Należy go stosować wyłącznie przed wschodami, kiedy perz właściwy ma wykształcone 3-4 liście (wysokość 5 cm), chwasty dwuliścienne posiadają 2 liście właściwe i gdy nie ma wschodów ziemniaka. Glifosat jest substancją czynną, która pobierana jest przez zielone części roślin, więc oprysk na czystą glebę nie przyniesie żadnego efektu.

Sprawdzać substancje czynne

Obecnie w rejestrze środków ochrony roślin zatwierdzonych do obrotu i stosowania w Polsce znajduje się 45 herbicydów zalecanych do stosowania przed wschodami ziemniaka, które zawierają zaledwie 10 substancji czynnych. Znajomość nazw substancji czynnych jest bardzo ważna, bo różni je także spektrum zwalczanych chwastów (tabela 2.). W tabeli 1. zestawiono herbicydy do zwalczania gatunków dwuliściennych i niektórych jednoliściennych w zabiegach przedwschodowych. Typowe herbicydy do eliminacji gatunków jednoliściennych aplikowane są w terminie powschodowym.    

tekst i fot. dr Janusz Urbanowicz

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB, Oddział w Boninie

Tekst ukazał się w wydaniu 04/2020 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”

Tabela 2. Wrażliwość chwastów na substancje czynne herbicydów