Znów trudny wybór

Wybór gatunku zboża do uprawy w pierwszej kolejności dyktuje jakość gleby. W niniejszym artykule przedstawiam najważniejsze informacje o wymaganiach glebowych zbóż ozimych.

Ledwie zakończą się żniwa, a już szybkimi krokami nadejdą terminy jesiennych siewów. Przypuszczam, że niektórzy rolnicy będą się zastanawiać, jakie gatunki i formy zbóż wysiać – ozime czy też jare, a także które wybrać spośród ozimych. Jest to bardzo ważne, bo kolejny rok z rzędu susza objęła swoim zasięgiem większą część Polski. Z jej powodu na lekkich glebach dotkliwie ucierpiała m.in. kukurydza. Skutki suszy będą bardzo dotkliwe dla całej produkcji roślinnej i na pewno przedłużą się na następne lata. Według zapowiedzi klimatologów należy się liczyć z postępującym ociepleniem klimatu i niższymi opadami deszczu. Po ubiegło- i tegorocznej suszy w rejonach dotkniętych deficytem opadów ilość wody w całym profilu glebowym katastrofalnie się obniżyła.

Oziminy zdecydowanie pewniejsze

Na pewno do uprawy warto wybierać zboża ozime, bo wszystkie 4 gatunki przy normalnych opadach plonują o 10-20 dt/ha wyżej od jarych. W warunkach suszy, jak to miało miejsce w poprzednim i bieżącym roku, różnice w plonach były jeszcze większe. Otóż zboża ozime wysiane terminowo przed zimą ukorzeniają się, krzewią oraz wykształcają pędy kłosonośne i zawiązki kłosów. Przy braku śniegu okrywają glebę i chronią ją przed parowaniem.

Pszenica ozima wysiana w opóźnionym terminie przeważnie wytwarza przed zimą 1-2 liście i odpowiednio rozwinięty system korzeniowy. Zboża ozime wiosenną wegetację rozpoczynają tuż po ociepleniu i korzystają w pełni z pozimowej wilgoci zgromadzonej w glebie. Natomiast jare są w tym czasie dopiero wysiewane, często do przesuszonej gleby. Zarówno jęczmień ozimy, jak i pozostałe gatunki dojrzewają i „uciekają” przed późnowiosenną suszą. Długość okresu wegetacyjnego zbóż jarych trwa 110-120 dni, a ozimych w zależności od roku i gatunku – 200-230 dni.

Pszenica najbardziej wymagająca

Największe wymagania glebowe i wodne bezsprzecznie posiada pszenica. Wymaga gleb zwięzłych, o dużej zawartości próchnicy, niezakwaszonych i zasobnych w składniki pokarmowe. Odpowiednie dla niej są gleby kompleksów pszennych: pszennego bardzo dobrego, pszennego dobrego i pszennego wadliwego, zaliczane do klas od I do IIIb oraz gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego klasy IIIb i IVa. Udaje się również na kompleksie żytnim dobrym, ale pod warunkiem, że gleby znajdują się w wysokiej kulturze i są w miarę zasobne w wilgoć. Niestety, w suchych latach na lżejszych glebach często zawodzi, bo ma słabszy system korzeniowy i wykazuje dużą wrażliwość na niskie pH. Gleby na kompleksie 4 i 5 powinny mieć odczyn co najmniej 6,0, a optymalne jest pH 6,5.

tekst i fot. dr Władysław Kościelniak

doradca rolny

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 08/2019 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”