Zweryfikuj, zanim kupisz

Zbliża się czas przygotowań do siewu ozimin i wzmożonego popytu na materiał siewny. Wybór odmian i zakup nasion jest teraz sprawą kluczową. Jedną z nich są zakupy internetowe, które cieszą się dużym zainteresowaniem wśród rolników. Jak w przypadku innych zakupów internetowych, także do tej kwestii należy podchodzić rozsądnie, zwłaszcza gdy chodzi o bezpieczeństwo i jakość planowanych upraw. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa monitoruje i prowadzi nadzór nad obrotem materiałem siewnym, włączając w to alternatywne ścieżki dystrybucji, m.in. sprzedaż internetową. W prowadzonych kontrolach w zakresie sprzedaży internetowej inspektorzy weryfikują, czy podmioty postępują zgodnie z przepisami prawa w zakresie wprowadzania do obrotu oraz, czy oferowany materiał siewny spełnia wymagania dopuszczające go do obrotu. Część ogłoszeń w internecie to oferty osób nieznających obowiązujących przepisów prawa w tym obszarze. Gdy jest to możliwe, nadzór Inspekcji skupia się w pierwszej kolejności na edukowaniu i doprowadzeniu do usunięcia nielegalnej oferty. W pozostałych przypadkach inspektorzy przeprowadzają kontrole wprowadzania materiału siewnego do obrotu. W uzasadnionych przypadkach pobierają próby urzędowe i materiał siewny jest kierowany do oceny laboratoryjnej. Jeżeli jest to niezbędne dla wykonania kontroli, inspektorzy podejmują współpracę z policją. Brak wiedzy z obszaru prawa dotyczącego obrotu materiałem siewnym nie usprawiedliwia postępowania niezgodnego z prawem i w przypadku naruszeń, szczególnie tych rażących, prowadzone są czynności wyjaśniające. Część tych działań kończy się nałożeniem kary pieniężnej na podmioty nieprzestrzegające obowiązujących zasad. Z PIORiN współpracuje także Agencja Nasienna Sp. z o.o., organizacja hodowców, zajmująca się ochroną prawną odmian roślin. W sezonach wzmożonego popytu na materiał siewny – dwa razy do roku, przeglądane jest ponad 1000 ogłoszeń internetowych dziennie! Skala szarej strefy w Polsce jest naprawdę duża. W 2024 r. inspektorzy PIORiN zweryfikowali 9014 ogłoszeń internetowych i wykonali 320 kontroli u podmiotów publikujących oferty sprzedaży na odległość. Konsekwencjami stwierdzanych nieprawidłowości było usunięcie 1125 ogłoszeń. Agencja Nasienna Sp. z o.o. w latach 2023 i 2024 ujawniła łącznie prawie 5000 ogłoszeń internetowych, które budziły wątpliwości i po ich weryfikacji okazało się, że ponad 80% naruszało przepisy dotyczące ochrony wyłącznego prawa i/lub ustawę o nasiennictwie, a jest to tylko wierzchołek góry lodowej. Szacuje się, że nielegalny obrót materiałem siewnym w Polsce to straty dla hodowców w wysokości ponad 100 mln zł rocznie! Pamiętajmy, że szara strefa szkodzi zarówno hodowcom, jak i samym rolnikom, którzy kupując nasiona niewiadomego pochodzenia, często gorszej jakości, zanieczyszczone, w razie jakichkolwiek problemów z uprawą nie mają do kogo zwrócić się o rekompensatę. Ich wysiew może skończyć się zarówno kiepskimi zbiorami, jak i sankcjami cywilnoprawnymi ze strony hodowcy, który domagać się będzie odszkodowania za poniesione straty.

Jak w takim razie dokonać bezpiecznych zakupów materiału siewnego przez internet?

Sprzedaż materiału siewnego może prowadzić podmiot wpisany do ewidencji prowadzonych przez PIORiN, materiał siewny musi być:

• opatrzony etykietą i/lub paszportem roślin co potwierdza, że był poddany ocenie pod urzędowym nadzorem oraz spełnia wymagania jakościowe dla danej kategorii i stopnia kwalifikacji;
• należeć do odmiany wpisanej do rejestru odmian,
• zabezpieczony w sposób trwały uniemożliwiający otwarcie opakowania bez uszkodzenia. W określonych przypadkach niezbędna jest dodatkowa dokumentacja (dokument towarzyszący lub dokument dostawcy).

Branża nasienna apeluje o zachowanie ostrożności przy zakupie nasion, zwłaszcza w tegorocznym sezonie. Zmienna pogoda, intensywne opady oraz wysoka wilgotność w okresie dojrzewania zbóż wpłynęły na jakość wielu partii nasion. W wielu rejonach kraju odnotowało się porastanie nasion w kłosach, co znacznie obniża wartość siewną i zdolność kiełkowania. Dlatego przy zakupie materiału siewnego zawsze należy być czujnym. Nikt nie ma wątpliwości co do tego, że jakość materiału siewnego mocno wpływa na wzrost, rozwój i produkcyjność roślin i pozwala w pełni wykorzystać ich potencjał.