Biologiczne zwalczanie omacnicy prosowianki

Omacnicę prosowiankę można zwalczać metodą biologiczną, wykorzystując do tego zarówno makroorganizmy – kruszynka, jak również mikroorganizmy – Bacillus thuringiensis. Dobór biopreparatów zależy od podgatunku uprawianej kukurydzy.

Omacnica prosowianka to najgroźniejszy szkodnik kukurydzy w Polsce. Choć jej gąsienice mogą żerować zarówno na roślinach uprawnych, jak i dziko rosnących, to aktualnie tylko na kukurydzy owad ten może się masowo rozwijać.

Potrzebny jest monitoring

Omacnicy sprzyja monokultura, brak rozdrabniania resztek pożniwnych, a także to, że tylko na części pól podejmuje się bezpośrednie jej zwalczanie za pomocą metody biologicznej bądź chemicznej. Gąsienice omacnicy ponad 90% swojego życia spędzają w ukryciu, wewnątrz tkanek kukurydzy, co chroni je przed większością czynników zewnętrznych i wieloma działaniami podejmowanymi przez człowieka w celu jej zwalczania. Dlatego przy eliminacji tego szkodnika kładzie się duży nacisk na monitoring występowania i wskazywanie optymalnego terminu przeprowadzenia zabiegu, gdy będzie największa szansa ograniczenia jego liczebności, zanim przeniknie do wnętrza roślin.

Szkody powoduje już w całej Polsce

Omacnica prosowianka zasiedla już cały kraj, choć największą szkodliwość obserwuje się w południowej i środkowej Polsce. W niektórych latach zdarza się, że uszkadza tam nawet do 100% roślin, choć zwykle jest to 30-60%. Na północy kraju lokalnie gąsienice uszkadzają już do 20-30% roślin, co wskazuje na przekroczenie progu ekonomicznej szkodliwości. Szacuje się, że w skali kraju omacnica prosowianka powoduje średnie straty w plonach kukurydzy na kiszonkę w wysokości około 10%, natomiast w uprawie na ziarno straty sięgają czasami 15-20%. W uprawie na ziarno straty są wyższe, gdyż rośliny dłużej pozostają na polu, szkodnik w nich kończy swój rozwój, ale zarazem silniej je uszkadza. Ubytki powodowane przez omacnicę pogłębiane są także czynnikami pogodowymi.

Coraz większe znaczenie ma ochrona biologiczna

Aktualny program ochrony kukurydzy przed omacnicą prosowianką jest dobrze opracowany. Można stosować zarówno metody profilaktyczne, jak i bezpośrednie zwalczanie. Coraz większym zainteresowaniem cieszy się ochrona biologiczna, która jest praktykowana z powodzeniem na małych i wielkoobszarowych plantacjach. Niektóre produkty biologiczne można stosować agrolotniczo, np. z użyciem dronów bądź wiatrakowców.

Ochrona biologiczna w kukurydzy wykorzystuje zarejestrowane preparaty mikrobiologiczne oraz te, które nie wymagają rejestracji, bo zawierają makroorganizmy, które w Polsce nie podlegają rejestracji. Uzupełnieniem mogą być różne produkty biotechniczne, niekiedy określane mianem biopreparatów, które wspomagają rośliny.

dr hab. Paweł K. Bereś, prof. IOR – PIB

mgr Łukasz Siekaniec

mgr Łukasz Kontowski

Instytut Ochrony Roślin – PIB, TSD w Rzeszowie

fot. Bereś

Cały tekst można przeczytać w wydaniu 04/2024 miesięcznika „Nowoczesna Uprawa”